Auga quente hai abondo

"Eu, ouro, o que é ouro metálico, en Ourense non teño visto moito, fóra dos escaparates das xoierías. Pero auga quente hai abondo. Non tedes máis que poñervos a andar a ribeira do Miño para comprobalo, ou se vos cansades, coller o tren das termas. Pero se tedes moi pouco tempo cando veñades, mirade só a Fonte das Burgas, que está ben pretiño da Praza Maior."

Ramón Caride, O Capitán Aspanitas e o misterio das Burgas, ed. Xerais, xaneiro 2013, páx. 14

Escollede vós mesmos

"... e a terceira cousa son as Burgas, mananciais de auga fervente, que mesmo lle deron nome á cidade, segundo algúns. Porque nisto os estudosos non se dan posto de acordo: uns din que a palabra Ourense ten que ver co ouro, e que vén do latín; pero tamén hai quen di que ten que ver cunha palabra máis antiga cás do latín referente ás augas ferventes. En fin, escollede vós mesmos..."

Ramón Caride, O Capitán Aspanitas e o misterio das Burgas, ed. Xerais, xaneiro 2013, páxs. 13-14

Tres cousas que non as hai en ningures

"Se me seguides a prestar atención, prometo contarvos a aventura máis apaixonante na que andamos metidos co Capitán Aspanitas, unha aventura que estivo a piques de pór en perigo un dos recursos fundamentais da nosa cidade, unha das cidades máis fermosas da nosa terra. Xa sabedes cal é a cidade da que vos falo? E que vos quede ben claro: o de fermosa non o digo porque eu tamén viva nela...

  Pois si, eu vivo en Ourense, coma os meus amigos. Todos saberedes que Ourense ten tres cousas que non as hai en ningures. Así di un vello dito, cando menos. O Santo Cristo, a Ponte Romana... "

Ramón Caride, O Capitán Aspanitas e o misterio das Burgas, ed. Xerais, xaneiro 2013, páxs. 12-13

O Capitán Aspanitas

Se o pasado Nadal revisamos as aventuras dos Bolechas en Auria, este ano centrámonos na figura do Capitán Aspanitas, para que os máis cativos vaian familiarizándose coa súa cidade.

"Nas termas da cidade de Ourense están a ocorrer acontecementos estraños: as augas flúen e, de súpeto, detéñense, coma se atendesen a ordes calculadas por alguén. Unha banda de encarapuchados parece estar detrás dos sucesos. Só o Capitán Aspanitas e o seu equipo serán quen de descubrir a trama que se agocha tras tan sorprendentes feitos"

Ramón Caride Ogando (Cea, Ourense, 1957): biografía na Biblioteca Virtual Galega

Vía blog.xerais.es

 

 
Ilustracións de Jaime Asensi Cabirta (Vilagarcía de Arousa, 1957): biografía en Xerais

Vía cadernodacritica.blogaliza.org

A boa xentiña

"Daquela o gobernador de A. era un conde vellouqueiro e bandullón, arrumbado na Corte (na corte, como decía o Mosquera), sin cartos, sin profesión, coa cabeleira e as longas barbas brancas de "comendador que me pierdes" que lle daba un aquel de importancia teatral. A pouco de chegar, xa a boa xentiña de A., que tería de todo menos de parva, o marcara por tolainas solene e mómaro de procesión do Corpus, con ise fondo perigoso de medo encoberto e de inagardada agresividade a que son tan afeitos os idiotas cando acadan poder."

Eduardo Blanco Amor, Xente ao lonxe , páx. 245, Editorial Galaxia, Vigo 2006 (2ª edición en BBA)

A campaña dos xornais

"-Xa, xa... Non sei si vos libraredes de que vos boten parte da culpa... O artigo de El Progreso vén levado dos demos. Anda a xente a decir que o Heriberto botará todos istes días un estrordinario do seu boletín... Sin me meter a opinar,  eu digo que aquelo estaba orgaizado en demasía pra ser cousa de labrantíos. Non sei quén podía ser...

 (...) A campaña dos xornais fixera o seu. Ía medrando na cidade un clima de discusión i espectativa; nos cafés, nas barbeirías, nos lugares de traballo..."

Eduardo Blanco Amor, Xente ao lonxe , páx. 244-245, Editorial Galaxia, Vigo 2006 (2ª edición en BBA)

Fose como fose

"-¿Cal é o teu sentir?

 -O que vos dixen, nada máis. O mesmo que dixen ao segredario do goberno e o que mañán direi a su Ilustrísima ou aos seus persoeiros... Todo o que vos podo adiantar é que na Diputación dixéronme que preparase as cousas e avisase aos homes que o domingo voltaríamos ao mosteiro de Ursaira a cumprir as ordes, fose como fose, que non son verbas de bo agoiro."

Eduardo Blanco Amor, Xente ao lonxe , páx. 243, Editorial Galaxia, Vigo 2006 (2ª edición en BBA)

Na carballeiriña que alí hai

"Mais, aínda non nos acomodaramos na carballeiriña que alí hai, após do Mosteiro, cando caímos na conta de que estábamos arrodeados, si ben algo de lonxe, por homes a meias agachados tras dos troncos, como deixándose ver sin amosárense de todo."

Eduardo Blanco Amor, Xente ao lonxe , páx. 242, Editorial Galaxia, Vigo 2006 (2ª edición en BBA)

O mosteiro de Ursaira

"-Ben, o que pasou foi isto, de pe a pa, sin quitarlle nin pórlle... Todos sabemos que o mosteiro de Ursaira está pouco menos que derrubado; tanto como foi nos tempos, hoxe non é ren; unhas grandes moreas de ruínas, que até un raio fendeulle o ano pasado a torre da direita...

Desque botaron os frades, fai máis de medio século...

 -A desamortización inconsulta- remusgou Paulino, o "seminarista".

 -Xa o sabemos todos, foi Mendizábal, no ano 1835..."

Eduardo Blanco Amor, Xente ao lonxe , páx. 240, Editorial Galaxia, Vigo 2006 (2ª edición en BBA)

Irá o luns

"Entrou a mamai polo meio do silencio, e puxo na camilla a bandexa coas copas de licor café. Dixo coa voz baixa e cheia:

-Non hai que falar máis, que xa bastantemente se falou e se calou. Meu fillo, que xa fai un longo ano que está apuntado na Escola Laica, irá o luns; levareino eu mesma.

  A Evanxelina ergueuse e diulle un bico, que nunca eu tal vira. Meu pai, eisí como estaba, sin erguerse, colleuna polo van e pousoulle a meixela no ventre un istantiño."

Eduardo Blanco Amor, Xente ao lonxe , páx. 232-233, Editorial Galaxia, Vigo 2006 (2ª edición en BBA)

Os choios do señorío

"mais logo volvíanas a chamar pola súa comenencia, non porque lles perdoasen de boa fe, pois a señora Patrocinio a Vendolla era a que lles facía corretaxe das alfaias, sin decir de quén eran, ou a qué lles levaba as cousas ao Monte de Piedad cando pasaban apuros, que eisí son os choios do señorío, que todo o fan ao disimulo, aínda as cousas máis naturais, vai un traballo...)."

Eduardo Blanco Amor, Xente ao lonxe , páx. 225, Editorial Galaxia, Vigo 2006 (2ª edición en BBA)

O embarazo aludido

"-Xa lle traio aforrado ise traballo. A ver si lle serve: "Declaro pola presente que me responsabilizo polo tratamento e a intervención que sexan necesarios pra provocar un aborto na persoa de Nemesia Pereiro Vázquez, natural de San Cibrao de Viñas, de dezasete anos de edade, solteira, analfabeta, inducida polo abaixo firmante á realización de prácticas sexuales en estado de previa i evidente virxinidade, das que resultou o embarazo aludido". Si lle parece ben, eiquí traio papel e tinta. Faga o favor de pasalo á súa letra verdadeira; a da carta vese ben que é desfigurada."

Eduardo Blanco Amor, Xente ao lonxe , páx. 222-223, Editorial Galaxia, Vigo 2006 (2ª edición en BBA)

"Toutizos"

"-Si, a filla do conde de Valadouro que ten media ducia de fillos, de meios irmáns da súa noiva, con outros tantos "toutizos" das súas labranzas na Terrachá."

Eduardo Blanco Amor, Xente ao lonxe , páx. 220, Editorial Galaxia, Vigo 2006 (2ª edición en BBA)

O apelido Valadouro  traenos á memoria o armazón narrativo da novela blancoamoriana "Los miedos",  coa presenza do apelido Valdouro: vid. "O armazón narrativo de Los Miedos"

É perigoso...

"E que non faría nin tres horas (que acabaran de tocar a alzar na misa do Cabildo) trouxéranlle de parte de don Manolito do Boente, iste papeliño que eiquí traio: "Agradeceríalle fose mañá, a iso das seis, ao mesón da Cristalina, xa se sabe, en Mariñamansa. Séntase na mesa de pedra que está embaixo da parra cabo do pendello que alí hai, e agarde a miña chegada, que xa sopoño que a rapaza lle falou de min. Interésalle, e será millor pra todos, que vostede veña e non diga nada a ninguén, é perigoso..."

Eduardo Blanco Amor, Xente ao lonxe , páx. 218, Editorial Galaxia, Vigo 2006 (2ª edición en BBA)

Como un de tantos

"A miña nai dixo que non, que un fillo non se tiña que desfacer como un nobelo de la; a señora Castora que o había que discutir adispacio e "con máis antecedentes", e a Pampera e a Milagros, que total pra ter un fillo e telo que botar á Inclusa, ou que saíse como un de tantos (a Ceboliña nin adeprendera a ler) que era millor que non nacera, e que si patatín e que si patatán..."

Eduardo Blanco Amor, Xente ao lonxe , páx. 217, Editorial Galaxia, Vigo 2006 (2ª edición en BBA)

Apodrecía o cosco dos xergóns

"moi bo home, arestora coasi cego, eivado no leito, ía pra dous anos que llo botaran do Hospital Modelo, que a probe Nemesia, tiña que lle dar voltas como un cativo, e limpalo, que facía todo por si;

  e sentalo na bacenilla, de primeiras con moita vergoña por mor de terlle que ver as partes; e que lle apodrecía o cosco dos xergóns;"

Eduardo Blanco Amor, Xente ao lonxe , páx. 216, Editorial Galaxia, Vigo 2006 (2ª edición en BBA)

Máis afouto e grave pro menos garimoso

"Polo cuio os compañeiros, que tiñan vido dafora pra proparar as reunións comarcais, co paso do tempo íanlle facendo grande sona nas súas bisbarras, e cando estivo a delegación do Bierzo pra as xornadas interrexionais ( a primeira vez que a miña irmá falara pola Juventud Socialista de A.) xa comenzaron  de lle chamar "compañera", que dito en castelán ouvíase máis afouto e grave pro menos garimoso".

Eduardo Blanco Amor, Xente ao lonxe , páx. 211, Editorial Galaxia, Vigo 2006 (2ª edición en BBA)

Un coñón sin remedio

"e aquela mesma noite pegou na casa o grande lume que por pouco non leva a rúa de San Pedro coas súas dúas casas de sillería, tres de perpiaño e as demais de pallabarro, até vinte;

  e  o Paco Dimas, que era un coñón sin remedio, mandou dende Buenos Aires un parte que saiu no El Progreso: "Enhorabuena salutífero auto de fe, sin seguros de incendio, en perjuicio de Satán y de don Gamaliel Perreibay, droguero de esa plaza, pío Presidente Adoración Nocturna", que era o dono do vedraño casón onde tiveran forno, dende facía un século, os tres Pacos Dimas, todos bos cristiáns de conduta; tamén o derradeiro, que era ateo de coña e por andacio)."

Eduardo Blanco Amor, Xente ao lonxe , páx. 208-209, Editorial Galaxia, Vigo 2006 (2ª edición en BBA)

Con acetre, hisopo e farolóns

"E como pasaba o tempo e a casa non se daba alugada, fora o sobradito cura novo de Santa María la Madre, de moita cruz alzada e sobrepelliz, cos miróns que decote había pra todo en A., e coas tantísimas beatas de sempre que somellaban xurdir de embaixo das lousas da rúa;

 e con acetre, hisopo e farolóns, como si fose o viático, que cando chegaran á casa baleira dos Dimas xa formaban procesión."

Eduardo Blanco Amor, Xente ao lonxe , páx. 197, Editorial Galaxia, Vigo 2006 (2ª edición en BBA)

De coña as cousas de enriba

"Todo o seu desgoberno e perda viñéralle desque chegara o párroco novo de Santa María la Madre (un fillo do rico masidao "Porcoteixo", o dos embarques pra as Américas) que estudara en Roma, e colleulle a teima de perseguir ao Dimas sin lle dar folgos porque se gababa de ser ateo, que máis que ateo era un pavero que tomaba de coña as cousas de enriba;

 e facía, tamén de coña, uns bonecos de pan cocido, con santos e santas cometendo desvergoñas, que logo andaban por eí, tan escandalosos e porcachóns que até lle parecían mal aos outros descreídos"

Eduardo Blanco Amor, Xente ao lonxe , páx. 207, Editorial Galaxia, Vigo 2006 (2ª edición en BBA)

Chovese ou xiase

"Viñan todos os sábados despois de cear, de vrau e de inverno, sin faltar ningún, chovese ou xiase. Tamén viñan algúns días de festa, ao solpor. Non fallaran nin aquil sábado que pegara o grande lume (durou até o luns) na casa dos Dimas, que a pouco non levan toda a rúa de San Pedro.

  

O Paco Dimas tiña alí o forno, que xa lle viña dos bisavós, e facía o millor pan de A., que até o mandaban buscar das vilas de arredor pra as  casas de moito señorío e fincabilidade, aínda das que tiñan forno de seu."

Eduardo Blanco Amor, Xente ao lonxe , páx. 207, Editorial Galaxia, Vigo 2006 (2ª edición en BBA)

"El arconte"

"e cada vez que saía no xornal "el arconte", tododiós sabía que era o señor bispo, e cando puña "el preboste", xa se sabía que era o gobernador, e cando puña "obsecuentes" eran os caciques das vilas, e cando puña "refugallo" eran os concellais de A.

-¡E non hai nin un sin defectos, probes criaturas, chico! (Isto de "chico", quedáralle de cando fora estudante en Madrid).

-¡Verdadeiramente probes!- ecoaba o xastre Cuanda que nunca lle levaba a contra;

(pequeneiro, gordecho; El Eco del Calvario chamáballe don Quijote e Sancho e tamén Bernaldino e Cacaseno...)"

Eduardo Blanco Amor, Xente ao lonxe , páx. 200, Editorial Galaxia, Vigo 2006 (2ª edición en BBA)

Os pleplas

"(Sabíase do Nicolasín Balvanera, "D´Artagnan", que escribía "De Sociedad" no El Eco del Calvario, que cobraba a soldada de dúas amas de cría da Inclusa. E cando pasaban por alí os pleplas de A., que eran da pel do diaño, fose ou non fose coa noiva ou cos cabaleiros da Comisión Provincial de Monumentos, púñanse a nifrar como miniños e a deciren "teta", "teta")"

Eduardo Blanco Amor, Xente ao lonxe , páx. 198, Editorial Galaxia, Vigo 2006 (2ª edición en BBA)

O salitre amoreando nos pulmóns

"os masóns eran uns que mandaban roubar miniños ben mantidos e sacábanlles as manteigas pra as fragas do reuma e dos torzóns, e bebíanlles o sangue aínda quente pra as doenzas do peito, que moitos fillos dos ricos andaban inzados do mal canso, pesia a tanto como comían, e morrían da tos e das callenturas, que até se decía dos fillos do Freire, o xamoneiro da Pontevella, que morrían un a un, disque de papar tanto xamón, que se lles ía o salitre amoreando nos pulmóns até non lles coller o áer neles, e deso morrían"

Eduardo Blanco Amor, Xente ao lonxe , páx. 197, Editorial Galaxia, Vigo 2006 (2ª edición en BBA)

Olludos, esfameados

"Paráranse a considerar, como si fosen forasteiros, o paso dominical dos nenos do Hospicio que desfilaban pola rúa do Progreso, olludos, esfameados, contrafeitos, vestidos con mandiliños do coor borrallento, rabelos, que deixaban ao áer as canelas (as medias descolgadas), amoratadas co frío de todos os invernos da súa vida.

Eduardo Blanco Amor, Xente ao lonxe , páx. 196-197, Editorial Galaxia, Vigo 2006 (2ª edición en BBA)

Así agradeces

"Que si cadra, despois duns poucos anos, víanos pasar (cando as monxas os sacaban pra a raxeira do sol nos domingos de inverno  pola carreteira de Celanova, , ou pra a Alameda do Cruceiro no vrau) pensando en que calisquera diles podía ser o seu fillo, que é moito de pensar o pensar que tamén un mesmo pudo...;

  como lle dixen ao Paquito, un día que se anoxou coa nai e me dixo:"si ela non tivese sido puta eu non tiña por que ter nacido sin pai"

  e a min amolume moito, porque a nai non vivía máis que pra il, que nin se quixera casar, que poder pudo;

 e fun e díxenlle: "así agradeces que a túa nai non te metese no torno"."

Eduardo Blanco Amor, Xente ao lonxe , páx. 195-196, Editorial Galaxia, Vigo 2006 (2ª edición en BBA)

Aquil torno pra botar de noite aos nenos

"que despois de ter lido todo aquelo, decateime, un día, de arrepente, que en A. había tamén Inclusa, isas verbas que se oien e non se oien, ou non se lles colle o sentido: "ise é da inclusa", "somellas terte criado con leite da inclusa", até que un día, vai un e cae na conta;

  i eu caín na conta que en A. había unha Inclusa, igual que as que viñan nos dibuxos de El Motín, ou sexa aquil torno pra botar de noite aos nenos;

  que era de non crer, que en A. onde todos nos conocíamos, houbese mulleres que foran de noite a aquil recantiño escuro, con tres arbres baixos, a carón da capela das freiras das Mercedes..."

Eduardo Blanco Amor, Xente ao lonxe , páx. 194, Editorial Galaxia, Vigo 2006 (2ª edición en BBA)

Millor e máis axiña

"e que cando comprise os dezaseis, que xa só lle faltaban tres meses, íase apuntar na Juventud del Partido, e adeprender a escribir nos xornais e falarlle á xente dende o balcón do Centro das Sociedades Obreras, que si xa se estrevía a miña irmá a falar nas reunións il como home teríao que adeprender millor e máis axiña."

Eduardo Blanco Amor, Xente ao lonxe , páx. 191-192, Editorial Galaxia, Vigo 2006 (2ª edición en BBA)

Morra o conto

" que o Vértigo dixo que fora o cóengo Riobóo, que parara ao rapaz na rúa e que lle dira trinta reás pra que rachase as láminas, cantas máis millor, que o pai é o sancristán da Trinidade; i  El Eco del Calvario dixo que todo eran trolas dos masóns, que ninguén rachara nada; e foi don Xaume coas láminas rachadas e unha declaración escrita de escribano; e nin lla deixaron ler, nin menos a puxeron no xornal; e houbo que amocarse, e morra o conto, porque isto fora no tempo dos conservadores, e había que agardar que os liberais volvesen, anque ás veces tamén..."

Eduardo Blanco Amor, Xente ao lonxe , páx. 188, Editorial Galaxia, Vigo 2006 (2ª edición en BBA)

O ataúde agardaba

"Blanco Amor tamén fora para alí. Morrera en Vigo na madrugada do día 1 de decembro e o seu cadáver foi trasladado doce horas despois ao Hospital Provincial de Ourense. Pasou o día e a noite seguintes  nun corredor do depósito. Ás oito da mañá do día 2 foi trasladado a un dos negociados (do Concello) e, durante dúas horas, velouno unha improvisada garda de honra.

 Aquel negociado non era un bo sitio a pesar de prumaxes e galas. Houbo presións para levar o cadáver ao Salón de Honra (do Concello) e corrixir o desaire da noite pasada. "Nin siquera Risco ou Otero estiveron alí"- berraron algúns-. "Tampouco estiveron debaixo dun calendario agrario ou dun anuncio de Nitrato de Chile, nin tiveron a bendición  do capuchino dos pronósticos", ironizaron os máis cínicos.(...)

 "...ollábamos os movemento cada vez máis nerviosos na porta do Concello. A xente apiñábase e o ataúde ía saír dentro de moi pouco. (...) A caixa, ao lombo de voluntarios, viña envolta na bandeira galega e nas radicacións de rezos. O crego, o hisopo nunha man e os libros dos rezos na outra, tiraba do cortexo.

Diagnóstico: Infarto de miocardio

"O 30 de novembro (de 1979), despois de pasar a tarde cuns amigos, EBA baixa á rúa Urzáiz, cara ao porto. Vai frío a aquela hora de modo que leva as lapelas da chaqueta, arranxa a bufanda e apreta o paso. Colle por Policarpo Sanz, atravesa a rúa nun paso de cebra, é raro, báilanlle as franxas brancas, como se de pronto aboiaran sobre o asfalto, e xa na beirarrúa sente a primeira galgada do corazón, súbita, acompañada dunha repentina calor. Albisca o hotel a tres pasos e anímase. Non pasa nada, a calor esfúmase, e continúa sudando. Non é nada. Pero cando entra no vestíbulo do Hotel Nilo está pálido e case afogado. O conserxe de noite asústase, obrígao a sentarse uns minutos, fálalle dun médico. Non graciñas, estou ben, cousas da vellez, desculpe.

Xente de sotana

"-Denantes de nada son fillos de Deus, e despois, tamén da miña filla.

     ...que é a miña muller. E si a min me parez que os meus fillos teñen que ir á escola laica, non ten vostede porque irllo consultar a ise barallán que é o crego da Peroxa, ou á mula falsa do párroco da Conceución, que aínda onte me deu os bos días co seu sorriso de fariseu.

 -¡Ouh!

 -A  ninguén, crego ou non, ten vostede que irlle pedir parecer do que sucede nista casa, e menos aínda a xente de sotana que só aconsellan pra a súa comenencia."

Eduardo Blanco Amor, Xente ao lonxe , páx. 180, Editorial Galaxia, Vigo 2006 (2ª edición en BBA)

Precisamente por...

"-O meu pai non é home de dar largas, don Xaume. O que pasa é que a mamai Domitila...

-¿Quen é a mamai Domitila?

-A miña avoa, nai da miña nai, que agora está na Peroxa, onde son nascidas. Tamén ten eiquí unha casiña no Campo da Feira; pro, menos dormir, vivía connosco, até que rifou con meu pai precisamente por..."

Eduardo Blanco Amor, Xente ao lonxe , páx. 179, Editorial Galaxia, Vigo 2006 (2ª edición en BBA)

Unha cheia de xornais

"Na mesa había unha cheia de xornais doutras partes; tamén El Progreso i El Eco del Calvario de A., e unha revista, moi repetida, que tiña posto na dianteira: La España Moderna.

  Ollábase outra porta entreaberta; i eu, xa que estabamos nesas, quería seguir adiante, pra ver máis, pro o Paquito acojonouse;

  e todo o que fixemos foi coller cada un unha revista que, como había tantas repetidas ao millor nin se daban conta. E no mesmo intre de irmos saír, apareceu don Xaume, non sei por onde."

Eduardo Blanco Amor, Xente ao lonxe , páx. 174, Editorial Galaxia, Vigo 2006 (2ª edición en BBA)

O letreiro novo

"E foi un día que pasabamos pola rúa do Dous de Maio, era xoves á tarde, que polo visto tampouco lles tiñan os xoves escola, que viñamos do xardín do Posío eu e mais o Paquito da Vendolla, de xogar ao marro;

 e vimos o letreiro novo, ESCUELA LAICA NEUTRAL, que era de ferro de fundición, que llo mandaran de Barcelona, pois os tallados en táboa escarallánballos a cantazos os requetés..."

Eduardo Blanco Amor, Xente ao lonxe , páx. 173, Editorial Galaxia, Vigo 2006 (2ª edición en BBA)

Feijóo / Blanco-Amor: libros desaparecidos

Hai xa máis de dous meses que Blanco-Amor entregoulle o testigo ao Padre Feijóo no  250 aniversario da súa morte. Agora tocar retornar aos carreriros de Blanco-Amor, máis ben ás rúas, de Auria. E nada millor que unha entrada que relacione aos dous escritores e as súas bibliotecas, desgraciadamente, con similares e traxicos finais.

"A principios de maio (de 1965, fala de Blanco-Amor) vaise a Madrid. Esta vez hospedase no Hotel Mediodía (...) Polas mañás traballa na súa Antología del Padre Feijóo -unha vez que xa conseguiu interesar aos do Centro Gallego de Bos Aires da importancia da obra- e visita a Biblioteca Nacional para localizar o traballo de Concepción Arenal sober o sabio benedictino, que EBA quere pór como prólogo da antoloxía."

"Por outra banda, a súa antoloxía do Padre Feijóo está xa lista (estamos no ano 67) e pronto sairá impresa no Faro de Vigo. Os do Centro Gallego de Bos Aires piden dous mil exemplares; doutros dous mil pode dispoñer el mesmo deles. El decide que os distribúa Galaxia"

"Aínda están en Vigo os caixóns con todas as miñas cousas, e parte grande dos libros, apodrecendo, vai para dous anos e medio, nos sótanos dunha botica polas paredes da cal escorre a auga en canto choven catro pingas. No medio o meu arquivo fotográfico con máis de trinta mil clichés...  

2014: Actos de homenaxe ao Padre Feijóo

1.676 (nacemento) - 1.764 (morte) - 1.876 (bicentenario nacemento) - 1.887 (inauguración da estatua en Ourense) - 1.964 (bicentenario da morte) - 2.014 (250 aniversario da súa morte)

Lembramos as actividades celebradas nestes meses en homenaxe ao Padre Feijóo:

EXPOSICIÓNS:

-"O ronsel dun sabio: 250 aniversario do pasamento do        P. Feijóo", dende o 26 de setembro ata finais de outubro de 2014. Cidade da Cultura. Santiago de Compostela.  Exposición Virtual.

- "O Padre Feijóo: Cidadán libre da República Literaria", Centro Social AFundación. Praza Maior, Ourense. do 13 de outubro ao 30 de novembro de 2014.

- “O Padre Feijoo, a traza galega dun ilustrado universal”, Arquivo Histórico Provincial de Ourense, do 21 de outubro ao 5 de decembro de 2014.

CHARLAS

-Seminario: B.J. Feijoo. Renovador do pensamento da Ilustración no 250 aniversario do seu pasamento (1676-1764) Liceo de Ourense, xoves 9 de outubro de 2014. Organizado polo Consello da

O sorriso do Padre Feijóo

"Paseniño vai mollando as pedras do Mosteiro mentres moreas de troitas e lampreas botan o funciño por fora da auga na percura cecáis da faciana enxoita do Padre Feijóo. As troitas nono sei pero as lampreas viven moito tempo. Algunha lembra aínda como o seu avó foi servido nunha cea ó emperador Adriano e mesmo llo contou a Margarita Yourcenar cando facía pescudas para escribi-lo seu famoso libro. Outras viran ó Padre Feijóo cando, hai xa un par de séculos, vivira no Mosteiro samonense.(...)

  Por todo o dito, as lampreas máis vellas do lugar, e sobre todo unha chamada ¡mira tí! Morgana, lembran ter visto ó Padre Feijóo, na tardiña, nunha fiestra que da sobre o río. Tódolos días á mesma hora víanno toma-lo aire arrecente mentres na súa faciana brilaba un sorriso de satisfacción.

  O que máis tiña mosqueada á Morgana era o sorriso. Non podía explicalo de xeito algún. ¿Sería un éxtasis místico? Santa Teresa tiña moitos éxtasis, Bernini colléuna nun dos máis groriosos e, de cando en vez, levitaba. Pero non parecía o caso. ¿Cabilaría nunha boa caldeirada de lamprea? Nono podería dicir, por iso,

Álbum Literario

 "Lamas Carvajal alentou e participou en numerosas iniciativas ao redor da celebración do segundo centenario do nacemento do Padre Feijóo. Unha desas empresas foi o pensamento de creación dun álbum literario dedicado á súa figura. Anunciouse nas páxinas de El Heraldo Gallego e foi publicado na imprenta La Propaganda Gallega, que compartían sede social, Lepanto 18, e ambas as dúas propiedade de Lamas. Levaría por título: "La Aldea de Casdemiro", e como subtítulo: "Álbum literario dedicado a la inmortal memoria del ilustre crítico Padre Feijóo".

En abril de 1876 comezaron os preparativos. Prevíase un caderniño de dezaseis páxinas co poesías alusivas de diferentes persoas, e unha toma fotográfica da Casa de Casdemiro. Ese mesmo abríronse as subscricións á obra.

O día 10 de abril enviouse ao fotógrafo Bocconi, de orixe italiano, a visitar a casa de Casdemiro co fin da realización das tomas fotográficas.

(...) a fotografía reproduce unha vista da casa de Casdemiro tomada a media distancia. Apreciáse o corredor, nese momento ocupado polos propietarios da casa e os membros da redacción do Heraldo, desde o cal se contemplaba a vista das viñas que rodeaban a casa e máis alá a igrexa de Santa María de Melias e o leito profundo do río Miño. No álbum a fotografía ía montada pegado o papel fotográfico directamente á contraportada. Algúns dos exemplares portan a firma de Bocconi ao pé da fotografía. Foi ademais a base do gravado que se publicou en La Ilustración española y americana coincidindo co 8 de outubro de 1876.

En xuño anunciábase qu en poucos días sairía o álbum. Segundo se explicaba, a demora debíase a que quixeron aumentalo con máis traballos, sen que isto fose repercutir no prezo. Finalmente optouse por facer coincidir a súa saída co día central das celebración e así se reflectiu na cuberta.

O día central

"O día central era o 8, aniversario do nacemento. Esa xornada amañecía cedo con repique de campás e gaitas tocando a Alborada. De sete a oito, a banda de música do Carballiño recorría a cidade. Habería distribución gratuíta de pan aos pobres (488 libras fornecidas pola panadería de Lobit) e a entrega dos premios aos mellores gandeiros do día anterior na Deputación Provincial.  Ás doce comezaría no Teatro da Paz o máis importante dos actos, o Certame literario, para o que se decorou o teatro especialmente con velas para iluminar  convenientemente, colgaduras e alfombras. Destacaba no centro o retrato do Padre Feijóo e ao seu pé as súas obras. O palco da presidencia reservouse para os representantes da prensa galega. Comezou a entrega de premios cun discurso do secretario da Comisión do centenario Juan de la Cruz Izquierdo, quen narrou como se sucederon os feitos ata chegar á  homenaxe do segundo centenario. A continuación cedeulle a palabra ao secretario do xurado, Jesús Muruais, quen pasou a ler a decisión do xurado. Este declarou deserto o premio máis importante, o estudo crítico biográfico e concedeulle os restantes premios ás poesías de Lamas Carvajal, Emilia Pardo Bazán e Arminda Flora Serrano (en realidade, pseudónimo de Lamas Carvajal). A rosa e o pensamento de ouro, obxectos ofrecidos como premio foran encomendados ao xoierio  de Santiago José V. Lorenzo, cuxo custe ascendeu a 2.500 reais. Presentáranse catorce traballos ao certame, ademais dos publicados ao ano seguinte na monografía do mesmo título que o certame, o presentado baixo o nome de Arminda Flora faríao na revista La moda elegante. Dous dos traballos presentados ao concurso, a biografía co número 4 e lema "Los rayos que despiden las frentes de los grandes hombres forman reunidos la aureola del género humano" e o número 9, poesía co lema "deveselle tanto a este fillo amada terra que deixa o teu agradecemento caise que non se coñeza" consérvanse no Arquivo Histórico Provincial de Ourense."

"Festexos celebrados en Ourense para conmemorar o segundo centenario do nacemento do Pade Feijóo", do Catálogo da exposición "O Padre Feijóo: Cidadán libre da República Literaria", páx. 183-185, Xunta de Galicia, celebrada en Ourense en outubro de 2014.

A Esmorga: Transposicións

A.) Texto orixinal: A Esmorga, abril de 1959, novela en lingua galega de Eduardo Blanco-Amor. Publicada na editorial Citania, Bos Aires.

B.) Novela autotraducida ao castelán: La Parranda, setembro de 1960, de Eduardo Blanco-Amor. Publicada pola Compañía General Fabril Editora, Bos Aires.

A partir de A) e B) virán todas as transposicións seguintes:

1.) Parranda, película estreada o 17 de marzo de 1977 no cine Bulevar de Madrid, de Lotus Films, dirixida por Gonzalo Suárez, figurando como guionistas: Gonzalo Suárez e Eduardo Blanco-Amor.

   Esta transposición fílmica parte de dúas transposicións anteriores, en forma de guións cinematográficos:

  1.1.) La Parranda / La Esmorga, guión cinematográfico de Eduardo Blanco-Amor, no seu orixinal mecanográfado aparecen dúas datas: na primeira páxina, baixo o título pon: Ourense, 1971; e no final: 4 de agosto de 1967, 11:45h (Publicado no ano 1994 polo Centro Galego de Artes da Imaxe-Xunta de Galicia co título La Parranda e outros guións inéditos.

  1.2.) Parranda, guión cinematográfico de Gonzalo Suárez, no que se baseara a película, que parte do guión  de Blanco-Amor, ao que lle engade elementos inspirados nos relatos de Guy de Maupassant: "Une ruse" e "La question du latin".

(Parece ter existido outro guión do director de cine ourensán Eloy Lozano que antes de que se venderan os dereitos a Lotus Film estaba coa idea de rodar o filme)

2.) A Esmorga, representación teatral da compañía ourensana "Sarabela Teatro", dirixida por Ánxeles Cuña Bóveda, estreada o 10 de febreiro de 1996; reposta novamente en 2009, co estreno no Auditorio de Ourense 0 18 de setembro; a partir da:

1996

2009

   2.1.) Adaptación teatral de Begoña Muñoz e Carlos Couceiro.

3.) A Esmorga, película, en galego,  estreada o 15 de novembro de 2014 no Auditorio de Ourense, e nos cines de toda Galicia o venres 21 de novembro, de Vía Láctea Films, dirixida por Ignacio Vilar, a partir do:

  3.1) Guión cinematográfico de  Ignacio Vilar e Carlos Asorey.

Segundo centenario do nacemento

"Como representante de La Ilustración española y americana, Federico Guisasola asistiu aos actos en conmemoración do segundo centenario do nacemento do Padre Feijóo, tomando apuntes ao natural que posteriormente trasladaría ao gravado. Destes debuxos publicouse na revista o 30 de outubro (de 1876) este mosaico de imaxes que sintetizaba as funcións organizadas durante eses días. Anteriormente apareceran tamén o retrato do Padre Feijóo e o gravado no que se reproducía a casa de Casdemiro.

Un arco de estilo neomudéxar

 "Dentro dos actos festivos con motivo da inauguración da estatua do Padre Feijóo levantouse na denominada travesía  da rúa de Alba un arco de estilo neomudéxar, deseñado polo profesor do Instituto Antonio Torres Tirado (1850-1907).

(...) En Ourense a aplicación deste estilo arquitectónico non tivo éxito. Tiña na súa contra o fácil acceso ás canteiras de granito de boa calidade como materia prima que o gremio de canteiros traballaba de forma insuperable.

Agora ben, a plasticidade da estrutura de ladrillo permitía desenvolver un amplo programa decorativo de forma moi sinxela e económica en obras, que como no caso presente, non estaban destinadas a perdurar.

Unha nova praza

"A colocación da estatua significará a renovación urbana dunha das máis antigas entradas da cidade. Logo dos actos de colocación da primeira pedra do futuro monumento dedicado ao Padre Feijóo o Concello acordou a remodelación da denominada Praza de Isabel a Católica. Ademáis da razón primixenia existían outras de carácter simbólico que fundamentaban a actuación. Era un espazo situado entre o pazo do gobernador e Deputación Provincial, ó carón doutro edificio representativo da cidade como é o Seminario e Instituto no nacemento dunha nova rúa, a futura (ou actual) rúa do Paseo, na que o Concello está pondo os seus esforzos.

A corporación encoméndalle a formación dunha nova praza ao mestre de obras Emilio Meruéndano, quen en 7 de decembro dese ano presenta a memoria dos traballos cos seus obxectivos. Trátase de regularizar a praza, pechar cun muro a horta do Seminario e respectar as servidumes dos edificios que existían entón. O proxecto contemplaba a construcción dun xardín elíptico, circunvalado por un paseo -camiño de sete metros de ancho. Para conseguir un bo resultado debía buscarse un plano horizontal por medio do rebaixe do terreo na zona da rúa do Instituto e o terraplenado na zona de maior desnivel que era a de contacto coa denominada rúa de Esperanza.

"La Ilustración Española"

"Por medio dunha fotografía realizada no momento da inauguración da estatua, enviada á redacción da revista "La ilustración española y americana", realizouse este gravado que acompañaba a crónica publicada na mesma publicación. A imaxe, remitida por Pereiro Rey fora tomada  polo fotógrafo Francisco Prieto. Este era natural de Ourense e prezábase nos anuncios da época de ser o primeiro en abrir un estudio fotográfico nesta cidade, establecemento denominado como "La luz universal", en realidade quizais o primeiro que se estableceu de forma fixa e empregou a iluminación artificial para o retrato fotográfico.

  A imaxe recolle a expectación e a masiva afluencia de xente reunida para o acto, moita dela protexida con parasoles debido ao intenso sol que lucía. As crónicas da xornada recollen a expectación e emotividade con que se desenvolveu. É o caso do relatado por Pardo Bazán, que presente o día da inauguración, narra como algunhas das persoas asistentes se axeonllaban e recitaban un nosopai diante da estatua. Pola súa banda, García Ferreiro, nunha crónica para un xornal, recollía a destacada emoción dun dos presentes: "Un hombre lloraba en aquel momento al ver realizadas ilusiones perseguidas por él con enividiable constancia: D. Manuel Pereiro Rey, presidente de la Comisión del centenario".

Con motivo da inauguración da estatua

"Indudablemente o día principal era o 8 de setembro no que se descubría a estatua por todas as autoridades e o público xeral que se desprazara ao evento. Ese día comezaba cunha misa de campaña ás nove da mañá oficiada polo Bispo, baixo o arco de triunfo erguido para a ocasión. Sería as doce cando a comitiva, saíndo do Pazo provincial, se dirixiría cara á Praza de Isabel a Católica e mentres soaba o himno interpretado polos alumnos do Seminario Conciliar con letra de Jesús Muruais, descubrir a imaxe á unha da tarde.

  Mais os actos comezaron o día anterior coa Exposición Provincial de Ganados na Alameda do Cruceiro. (...)

  O Colexio Médico-Farmacéutico organizaba para o día nove o certame científico no que se propuña unha temática de temas aplicación práctica: investigacións das adulteracións dos alimentos principalmente consumidos en Galicia e o estudo do mellor método para evitar o desenvolvemento de enfermidades infecciosas na cidade. Previo discurso dos doutores Fuentes e Teijeiro, o primeiro premio -unha pluma de prata- foi concedido ao farmacéutico da Coruña Gumersindo Pardo Reguera e un accésit ao médico do batallón de infantería de Murcia Félix Estrada.

  A entrega do premio foi presidida por Emilia Pardo Bazán quen invitada a falar tivo que improvisar -segundo a crónica periodística, aínda que a realidade era que levaba tempo preparándoo- un discurso sobre o Padre Feijóo que os asistentes cualificaron de moi meritorio.

  Máis conflictivo resultou o apartado musical en relación ao orfeón que mellor interpretase as composicións..."

"Festexos celebrados en Ourense con motivo da inauguración da estatua do Padre Feijóo en 1887", do Catálogo da exposición "O Padre Feijóo: Cidadán libre da República Literaria", páx. 204-205, Xunta de Galicia, celebrada en Ourense en outubro de 2014.

A Esmorga Filme

"A Esmorga", película de Ignacio Vilar, estreouse o 15 de novembro de 2014 na sala principal do Auditorio de Ourense na gala inaugural da decimonovena edición do Festival Internacional de Ourense ás 20:30 horas. O Cibrán, o Bocas e o Milhomes, xunto ao resto do universo literario da mítica novela, achegáronse de novo ás rúas de Auria, onde naceron. Esta vez en pantalla grande. E ben preto de onde descansa o seu creador, Blanco-Amor, que de seguro andivo un chisco entre as butacas.

                                                       
     Web oficial da película

8 de setembro de 1887

Cunca recordo dos festexos de 1887

"Un dos acontecementos máis sinalados na historia da cidade de Ourense foi a inauguración da estatua do Padre Feijóo. Narran as crónicas que foi unha grande multitude de persoas as que acudiron á chamada da celebración, efecto que se vía multiplicado pola coincidencia nas datas coa concorrida romaría da Virxe dos Remedios. Esas mesmas informacións cifran nunhas 20.000 persoas os asistentes, número que podería parecer esaxerado para unha cidade como Ourense, que segundo o padrón municipal dese mesmo ano tiña 9.998 habitantes, mais a dia 8 de setembro contabilizábanse en 8.177 os viaxeiros chegados só en tren, para o que por certo a compañía ofreceu prezos reducidos. De forma que non é estraño que as hospedaxes estivesen cheas, os veciños habilitasen as súas casas e mesmo que moitos forasteiros se visen obrigados a durmir ao raso. En gran medida, este éxito foi debido ao programa de festexos que durante cinco días complementaron ao acto principal.

 Un dos atractivos da celebración era a variedade da programación que podía satisfacer o gusto dun amplo abano de persoas.. Certames científicos, literarios e musicais mesturábanse con exposición de gando, fogos artificiais, iluminacións artísticas ou bailes, ademais da animación musical de rúa."

"Festexos celebrados en Ourense con motivo da inauguración da estatua do Padre Feijóo en 1887", do Catálogo da exposición "O Padre Feijóo: Cidadán libre da República Literaria", páx. 204, Xunta de Galicia, celebrada en Ourense en outubro de 2014.

Cual Sol que alumbra el cielo del porvenir

Cabecera do xornal "El Heraldo Gallego"

"Especialmente importante no aniversario do bicentenario de nacemento de Feijóo en 1876, foi a publicación El Heraldo Gallego, dirixida por Lamas Carvajal.

(...) Nela, ademais de publicarse as crónicas referentes aos antecedentes e as xornadas festivas celebradas, efectuouse un labor de divulgación da obra e biografía do Padre Feijóo e promovéronse outras actividades complementarias.

O gravado que encabezaba cada número da revista -a partir do número 110-  foi realizado polo debuxante Federico Guisasola Lasala (1830-1882).

(...) A estampa, dentro do ano 1876 dedicado ao Padre Feijóo, viña a resumir a aspiración da revista dunha Galicia unida para poder chegar a ser un pobo "feliz, independiente y próspero". Nel acollíase a representación de todos os seus símbolos: "Hoy aparecen a la cabeza de El Heraldo Gallego, las torres de la Catedral de Santiago, la muralla romana de Lugo, el puente mayor de Orense, las ruinas de Santo Domingo en Pontevedra, la torre de Hércules de la Coruña, los atributos de las ciencias, artes y literatura, nuestra clásica gaita gallega, los emblemas de la riqueza agrícola y ganadera del País, y en medio de este conjunto, cual Sol que alumbra el cielo del porvenir de Galicia, el busto del sabio crítico P. Feijóo, lumbrera del siglo XVII (sic)".

Catálogo da exposición "O Padre Feijóo: Cidadán libre da República Literaria", Xunta de Galicia, páx. 186 (Museo Arqueolóxico Provincial de Ourense. outubro-novembro de 2014)
Imaxen tomada de "Galiciana digital", vía o blog: diariodeunmédicodeguardia
"El Heraldo Gallego": xornal fundado e dirixido por Valentín Lamas Carvajal, editado en Ourense entre 1874 e 1880.

«Certamen literario en conmemoración del nacimiento del sabio Padre Feijoo»

"La oportunidad para rehabilitar la memoria de Feijoo la encontraron sus paisanos en la conmemoración del centenario, que suscitó un número mayor de trabajos, casi siempre breves, publicados la mayoría en la prensa. En Orense, provincia donde había nacido Feijoo, se creó una Comisión para la celebración de los actos conmemorativos, entre los que figuraba la convocatoria de un concurso en el que se concederían cuatro premios literarios. El anuncio del«Certamen literario en conmemoración del nacimiento del sabio Padre Feijoo» apareció en el Heraldo Gallego a finales de 1875 (II, 50, 1875, págs. 102-103). El fallo tendría lugar en Orense el 8 de octubre de 1876. La historia del concurso pone de manifiesto la controvertida interpretación de la persona y de la significación de Feijoo a finales del XIX. Las cosas no resultaron fáciles para los miembros del jurado designado por la Comisión del Centenario, elegidos al azar entre «cuarenta nombres de hijos distinguidos de Galicia, que hubiesen probado su capacidad científica o literaria en la cátedra, la prensa, la tribuna o por cualquier otro medio de publicidad». Como resultado de sus deliberaciones, el jurado reunido en el Teatro de Orense el 8 de octubre de 1876, concedió solamente dos de los cuatro premios convocados. Por seis votos contra tres, otorgó el pensamiento de oro y plata a la poesía A

Pequeña ciudad ferviente de anhelos y apasionada por las ideas

"No podemos olvidar los momentos de ferviente entusiasmo vividos por Orense, en los días de la inauguración de la estatua del Padre Maestro. No era la primera. La primera obra del artista compostelano Juan Samartín y Serna, que la modeló en Madrid, en 1858, fue adquirida por el Estado y colocada en la Biblioteca Nacional antigua. En el nuevo edificio de Recoletos no figura ninguna estatua del autor del "Teatro Crítico".

 Ignoramos a donde haya pasado esta obra notable, según un crítico que escribe en 1884, por la "clásica simplicidad, noble caída de los paños, y muy especialmente por la expresión de la cabeza... inclinada con cierta melancólica dulzura sobre el folleto escrito tal vez por alguno de sus muchísimos detractores".

 Orense era en 1887 una pequeña ciudad ferviente de anhelos y apasionada por las ideas: era el Orense de Curros, de Carvajal, de Saco y Arce, del comienzo de una época y el saudoso recuerdo de otra. La estatua como vindicación y como noble tributo, se debe sobre todo a la energía e inquebrantable voluntad de un patricio orensano, el letrado y banquero don Manuel Pereiro Rey, vecino de la Plaza Mayor, al que se refiere el poeta y orador Alberto García Ferreiro al escribir la crónica de aquellos días inolvidables, que entre las aclamaciones de los veinte mil asistentes al descubrimiento de la estatua el día 8 de septiembre un hombre solo "lloraba" al ver realizado su gran pensamiento después de muchos años a prueba de "contrariedades y disgustos". Asistieron muchas notables figuras de Galicia y fuera de ella: Paz Nóvoa, Pérez Placer, Labarta, Cid Hermida, Alfredo Brañas, Placer Bouzo, Nicolás Taboada, Torcuato y Renato Ulloa, el doctor Maximinio

Risco e a estatua do Padre Feijóo

Nunha das primeiras colaboracións de Vicente Risco para o diario La Zarpa, en outubro de 1921, o asunto elixido foi a estatua do Padre Feijoo e particularmente o simbolismo que aos ollos de Risco tiña a súa especial ubicación na cidade de Ourense. O monumento fora inaugurado en 1887 e viña a ser a homenaxe, un pouco tardía, con motivo do segundo centenario do nacemento do polígrafo sen dúbida máis relevante que deu a nosa provincia.

O texto está cheo de ironías ao máis puro estilo Risco. E non só iso, proporciona unha interesante descrición da vida da época. Ninguén como don Vicente para observar ese detalle que ao resto dos mortais se nos escapa. Manteño a ortografía orixinal porque ademais penso que transmite moi ben esa forma de falar que temos os ourensáns.

Ourense e o P. Feixóo

Aquela praziña leda e churrusqueira está antr'o Ourense novo y-o Ourense vello. Horto pechado aquil xardiniño, esí e todo, sentados no poyal, poden botar unha pausa os paisanos que veñen á vila, os traballadores nas horas de lecer, os probes nas horas que non son horas de pidir.

Historia de la estatua del Padre Feijóo

Plubia

"Hace hoy 127 años, un 8 de septiembre de 1887, se inauguraba la estatua del padre Feijoo en la ciudad, en un acto solemne que es recordado especialmente este año, cuando se cumplen 250 de su muerte.

Todo, es decir, la decisión de dedicar una estatua al padre Benito Jerónimo Feijoo en la ciudad de As Burgas, empezó con la creación de una Comisión, en 1875, encargada de poner en marcha la vieja idea lanzada 20 años antes de levantar un monumento al ilustre pensador, ensayista y polígrafo ourensano, que pasó a la historia como uno de las más destacadas figuras de la Ilustración española. La comisión la formaban destacados señores de la localidad: el marqués de Leis, Manuel Pereiro Rey; Juan Manuel Paz, Venancio Moreno, Tomás Portabales, Valentín Lamas Carvajal, Juan Sieiro González, Ramón Pedrayo Silva, Feliciano Pérez Bobo, Joaquín Vila , Constancio López Corona, Arturo Vázquez y Juan A. Saco, quienes , aprovechando el segundo centenario del ilustre fraile, ponen manos a la obra para que el proyecto se haga realidad. Su primera actividad es levantar un pedestal sobre el que iría la estatua del ilustre ourensano . Como suele suceder, en 1880 la Comisión se encontraba con que no podía continuar el proyecto por falta de dinero.

Ó nacemento do Padre Feixóo

Aló na aldea de Casdemiro,

vese unha casa, dolce retiro

dunha familia nobre e leial;

as ledas auras i o vento louco,

o río Miño pouquiño a pouco

seus negros muros bicando van.

Grandes recordos de groria encerra

aquela casa da nosa terra

que bica o Miño murmulador;

alí, os ollos abriu no mundo

o escrarecido xenio fecundo,

o renembrado PADRE FEIXOO.

Foi unha tarde que o sol morría...

Aló nos soutos leve harmunía

iban facendo murmuxos mil;

daban perfumes as brancas fores,

os paxariños cantos de amores,

o río, as auras, ecos sin fin.

A cencia perseguida

"-¿Non está en pena tua xente?

-Non: esa miña Compaña

é a d´os santos d´Oucidente.

Viriato, ise patriotismo,

Prisiciliano, ise bon senso,

María Pita, ise heroismo,

Macías, o amor mal  pago,

Feixóo, a cencia perseguida,

Vesteiro, d´a fe o estrago;

Ises compatriotas nosos,

que en procesión me seguiron

despedíndome chorosos,

Todos ises y-outros tantos

que non canoniza a igrexia,

sonche os verdadeiros santos.

Selo emitido en 1947 con base no gravado de Juan Bernabé Palomino

Manuel Curros Enríquez, O divino sainete, ed. do Castro, A Coruña, 1994 (2ª edición), páx. 63

Albos sonos de novicio

"Á súa beira, axexador de rumbos, 

teceu seus albos sonos de novicio

o esgrevio monxe nado no recuncho

de Casdemiro."

Do poema "O alciprés e a ermida", do poemario de Ramón Cabanillas: Samos (1958), na edición de Xerais, 2009, páx. 101

"Loa"

"Saludemos la genial y severa figura de Curros Enríquez. Sin él, sin su profundo sentimiento de la justicia, su acento bronco o cándido, sin acomodos, no puede ser explicada la vida intelectual y la sociedad literaria de la Galicia de su tiempo. En relación con las conmemoraciones feijonianas aparece en el "Album de Casdemiro", honra el concurso literario con tres de las mejores composiciones gallegas de su arte poderoso, de su profundo amor a Galicia.  Una de ellas es la leyenda "A Virxe do Cristal", para muchos la rosa insigne de la Poesía Gallega moderna. La compuso con el pensamiento unido a la memoria de su madre. Directamente al nombre del P. Feijóo dedicó una singular composición en verso castellano, una "Loa", escrita en fluido metro en "horas veinticuatro", como tantas de Lope, para la compañía infantil de Luis Blancy, por ella representada en el Teatro Principal de Orense, el 3 de junio de 1879. El objeto era el eterno en el siglo de los cambios y crisis, de las cuentas por reales: allegar fondos para la estatua del P. Maestro. Al año siguiente fue impresa en la imprenta de A. Otero, con dedicatoria al escritor y protector de escritores José Ogea. En la empresa mostró el autor de "A Virxe do Cristal", su facilidad de versificador en castellano semejante a la de Zorrilla, sobre un argumento desplazado en sus ejes afectivos."

Ramón Otero Pedrayo, El Padre Feijóo: Su vida, doctrina e influencias, Instituto de Estudios Orensanos "Padre Feijóo", Orense, 1972, pág.755

Apoteosis

" (De nueveo suena la rondalla, cuyas notas van desvaneciéndose lentamente, después de haber acompañado este cantar):

Castilla tiene el talento,

Aragón tiene el valor;

Galicia lo tiene todo,

pues tiene al Padre Feijóo.

¡Paso a la litera!

Nave en que hizo Dios

que a salvo quédase

de Marta el amor.

Feijóo: ¡Oh, esos aires me recuerdan

los aires de mi Galicia...

¡Casdemiro! ¡Casdemiro!

¡Solitaria cuna mía!

¡Quizá ya nunca mi nombre

en tus valles se repita!

(...)

                     APOTEOSIS

La estatua colosal del Padre Feijóo, levantada en el centro de un hermoso jardín, según el proyecto de la que se le erigirá en Orense, aparece rodeada de resplandores de gloria, destacándose sobre un horizonte espléndido de luz. Un magnífico enverjado le rodea, sobre cuyas columnatas, rematadas en pebeteros, arderán deliciosos aromas y descenderán ramos de vistosas flores. Este cuadro puede hacerse más o menos sorprendente, y se deja al gusto del pintor escenógrafo y de los actores. - (Telón)

Manuel Curros Enríquez, "El Padre Feijóo" (Loa dramática), en Obras Completas, T.II, segunda edición, Madrid, 1921, págs. 171-172

Mascarilla del Padre Feijóo

Máscara mortuoria

El escultor y arquitecto Bernardo de la Meana realizó el molde del rostro del Padre Feijoo tras su fallecimiento el 26 de septiembre de 1764. El camarín con la máscara presidió las exequias fúnebres y era de tal calidad que muchos creyeron que era la cabeza del difunto.

Faro de Vigo, versión digital, del 26/10/2014 

Librería de Casdemiro en la época del P. Feijóo, con la máscara mortuoria

Imágenes: Ramón Otero Pedrayo, El Padre Feijóo, Su vida, doctrina e influencias, entre págs. 64-65, Instituto de Estudios Orensanos "Padre Feijóo", Orense, 1972