Hai terras
fértiles. En calquera clase de produto que dea a terra. Se a terra é rica o
normal é que dea bos froitos. Hai terras fértiles en artistas, outras prefiren especializarse aínda máis, por
exemplo, en escritores. En Auria sabemos ben diso. E nas terras da provincia
tamén. Vilardevós, outro exemplo.
A oitenta
quilómetros de Auria, apenas a un hora de coche (non sempre foi así) atopamos
este concello que non chega aos dous mil habitantes na actualidade, terra que
sofre a traxedia da despoboación, como todo o rural galego. Vilardevós,
protexida pola serra das Penas Libres. Vilar dos bos, dos bos escritores, que
ao longo do tempo foi dando plumas exquisitas, sen dúbida, a influencia das
penas graníticas, lousas, cuarcitas e xistos incidiron no carácter libertario e
rebelde que domina aos seus escritores. Tamén neles parece ser unha constante
marchar de alí na procura de novas terras e con afán de descubrir novos mundos.
Pero sempre, desde a distancia, presumindo seu Vilardevós natal.
O último exemplo,
Juan Tallón, nado nesa vila en 1975, escritor e gran coñecedor e divulgador da
boa literatura. No final da súa última obra, “Rewind”, aparece o nome do seu
pobo como lugar de escritura.
Xaime Noguerol, nado
en 1950, está intimamente ligado coa aldea de Arzádegos. Participou
directamente nos anos da movida madrileña movéndose na contracultura, con
varios poemarios en castelán, un disco e autor dalgunhas letras de cancións
famosas de Miguel Ríos, Luz Casal ou Burning. Actualmente escribe no diario La
Región unha sección ocasional na que retrata o ambiente máis escuro e
alternativo da cidade das Burgas, de historias raianas con Portugal nas terras
de Verín e Vilardevós ao tempo que vai lembrando a súa vida aventureira.
Silvio Santiago,
nado en Vilardevós en 1903 foi o escritor que consagrou o seu pobo na
literatura na súa obra homónima publicada no ano 1961 despois de regresar a
Galicia tras varias décadas exiliado en Caracas, a onde fuxiu despois da Guerra
Civil do 36, onde desenvolveu un gran traballo a prol da cultura galega, e
desde onde mantivo contacto cos mellores escritores galegos da súa época como
Otero Pedrayo ou Blanco Amor. Ten outra novela póstuma, “O silencio redimido”(1976)
onde recrea a fuxida desde a súa vila natal até Venezuela escapando dos
fascistas.
Será en “Villardevós”
onde Silvio Santiago nos descubra outros escritores do seu pobo.
Jacinto Santiago,
(Jacinto Eloy Santiago García) naceu en
Arzádegos en 1894, mestre de profesión, escribiu en distintos xornais coma La
República ou La Zarpa, dos que mesmo chegou a ser director. Foi asasinado polos
fascistas en Vilariño Frío (Montederramo) o un de novembro do 36. Juan Tallón publicou
no ano 1998 un libro sobre el: “Jacinto Santiago. Escenario grotesco e exemplar”.
Volvendo a Tallón e
a Santiago, é curioso que en “Villardevós” aparece un zapateiro que se chamaba tamén
Juan Tallón (vese que o apelido é frecuente pola zona), do que descoñecemos se
existe algún parentesco.
Manuel Núñez
González nace en 1885 en Vilardevós e morre tamén alí en 1917. Traballou como
rexistrador da propiedade e publicou varios libros de poemas como “Salaios.
Versos gallegos” (1895) ou “Efusivas” (1908). Ademais publicou contos en
distintas publicacións como “O tío Marcos da Portela”, algúns baixo o seudónimo
de Ma-nu-gon.
Menos sabemos de
Vicente Luis Méndez, apenas o que Silvio Santiago nos conta del: “comenzóu
tamén de salesiano e rematou sendo escritor e poeta de nostálxicas delicadezas.
Morréu en Buenos Aires”. Apenas recuperamos dous títulos seus: "Versos a los barcos grises" (Bos Aires, 1937) e "Los mariscos: Elogio de las cuatro madres" (1938).
Outro xornalista
que se cita e do que só temos noticias por Silvio é Joaquín González, o
corresponsal en Vilardevós polos anos 30 do século pasado e que inmortalizou
nas páxinas do xornal da cidade o último enterro da sardiña celebrado no pobo,
xusto antes da guerra civil.
Non queremos
rematar sen citar outros nomes que se citan no final de “Villardevós” e que
naceron en concellos próximos: Augusto Assia, nado na Mezquita en 1904, importante
xornalista tanto en prensa galega como española e que ten bastantes libros
publicados, destacando aquí a súa primeira novela, a única escrita en galego, “Xelo,
o salvaxe” (1926); e Ánxel Romero Cerdeiriña, nado en Urdiñeira-Riós, foi un
dos fundadores do Seminario de Estudios Galegos en 1923 e autor dunha única
narración literaria, “O karma de Farruco Filgueira” publicada en 1926 na
editorial Lar.