Las Cuevas de Sésamo, na Calle del Príncipe
de Madrid, eran unha sorte de imitación, nos anos cincuenta do século
XX, das caves ou subterráneos que se puxeran de moda no París
existencialista da década anterior e nalgún dos cales cantaba, de negro
para o mundo, Juliette Greco, tan pouco dotada de graza. Nas paredes de
Sésamo figuraban citas literarias en todas as linguas imaxinabeis menos o
galego, o vasco e o catalán, porque aquel Madrid, coma este, vivía con
feroz intensidade o odio ao pluralismo nacional. Por alí caiamos
algunhas noites para trasfegar uns cubas libres (no argot do meu grupo
recibían o nome de chanqueiros, o cal terminaron por aceptar numerosos
camareiros manchegos de antano). Un pianista repasaba en Sésamo toda a
canción francesa e italiana contemporánea e soía facernos caso cando lle
pediamos o Macky Coitelo da Opera de non sei cantos Patacóns por Weil e
Brecht. Había por alí algunha xente comunista que aplaudía.
Fallaban
os da empresa o Premio Sésamo de conto e as votacións eran comunicadas
polo altavoz en plan moi intrigante. Un ano (1959, coido) presentei,
traducido ao castelán, un meu conto titulado "O Suso", que está
ambientado na beira do río da Barbaña de Ourense. Non se levaba daquela a
fantasía senón o realismo tenro do cal era mestre o probe Lalo Azcona,
que soía facer vida no Café Varela aínda que, por veces, tamén era visto
e ouvido en Sésamo. O meu conto chegou a finalista e mesmo Xulio Maside
chegou a emocionarse comigo e cos outros camaradas que me acompañaban.
Pro
o premio foi para Angela Ionesco, unha muller nova coa que eu tiña
gulapeado algún gin-fizz no Café Teide e que, se non me falla a memoria,
era xornalista de oficio. Moitos anos máis tarde "O Suso" foime moi
eloxiado por Eduardo Blanco Amor quen me dixo que tal conto lle dira a
idea para escribir Os biosbardos, sobre graxos infantís e xuvenís de
Ourense coma o meu protagonista.
Tamén me quitei a espiña porque, ao
ano seguinte, o Premio Sésamo lle foi outorgado a Julio López Cid,
excelente escritor ourensano en castelán que batizado na pía de Santa
Eufemia, aquela que ten propiedades artístico-literarias e que meteu na
igrexa católica romana os naipelos Risco, Otero Pedrayo, Blanco Amor e
os pintores Quesada, entre outros notabeis neófitos que logo
persistirían ou non na Fe. M. Anxo Murado seica é tamén Sésamo.
Souben
non hai moito de Julio López Cid, finísimo narrador e evocador en
castelán, por unha nota necrolóxica maxistral e conmovente sobre a
figura do Manaicas, quen fora o noso ídolo de nenez polas súas aventuras
descomunais e só comparabeis ás do Capitán Marvel ou Maravillas que nos
vendía a Viúva de Lisardo. Agora acabo de ler unha novela moi breve e
bela de Julio sobre Ourense e o seu río, xa non a Barbaña senón o Miño.
Titúlase precisamente El Río (Ed. Duen de Bux, Ourense) porque o
protagonista é el, o río grande e temíbel que pasa so a ponte dos
suicidios e cuxos remuíños nos poden afogar en pozos do Inferno ou pegos
sen fondo. As vidas e as mortes técense e destécense na narración e
unha atmósfera de nostalxia invade a alma do lector, sobre todo se este é
ourensan e regresa, nas palabras precisas e Julio López Cid, ao centro
de si mesmo.
Seguiremos falando de El Río.
Xosé Luis Méndez Ferrín. Artigo do Faro de Vigo do 28 de abril de 2008.
