Graxo, a palabra

Buscando a palabra “graxo” nos dicionarios actuais e nos das últimas décadas non atopamos ningunha mención que faga referencia a estes personaxes de Ourense, sendo a acepción máis común a que fai referencia ao adxectivo relacionado coa “graxa”.

Pero se consultamos dicionarios máis antigos xa podemos atopar certa información que nos remita ao que buscamos:

Tanto o de Constantino García González (Glosario de voces galegas de hoxe, 1985, Universidade de Santiago, Verba, anexo 27) como o de X. L. Franco Grande ( Diccionario galego-castelán, 1972, 2ª ed., Galaxia, Vigo) recollen o significado de “pilluelos, revoltosos”.

O de Leandro Carré Alvarellos  (Diccionario galego-castelán e Vocabulario castelán -galego, 1979, A Coruña, Moret ) xa recolle información máis precisa, presentando como segunda acepción da palabra: “Así llaman en Orense  a los pilluelos y granujas”.

Pero será no de Eladio Rodríguez González (1958-1961): Diccionario enciclopédico gallego-castellano, Galaxia, Vigo; onde atopemos a información máis completa: “sustantivo, masculino, plural: GRAXOS, pilluelos, muchachos vagabundos y desvergonzados, que hacían frecuentes trastadas en la ciudad de Orense; GREXOS, RILLOTES.” Ademais dunha ampla entrada enciclopédica onde se nos dan abundantes explicacións, como veremos na vindeira entrada do blog.

Vemos que aínda mediado o século XX recollíase, e polo tanto, empregaríase, a acepción de “graxo” aludindo a personaxes vagabundos e desvergonzados ourensáns. Na década dos oitenta aínda permanecía o matiz de pillo que desaparecería definitivamente nos dicionarios finiseculares.

Información extraída da páxina dixital: Dicionario de Dicionarios, Corpus lexicográfico da lingua galega, Instituto da lingua galega, Universidade de Santiago de Compostela.