A capa enriba dos ombreiros

“Sucedeu en outubro do 1850, o doce, creo recordar. Amencía e a luz do sol, ó ser peneirada polas follas dos castiñeiros, producía unha luminosidade diáfana e metálica que é propia do vento do norte. A criatura abrigábase cunha capa de pano ordinario marrón, que logo eu lle había vender ó propio cura de Rebordechao, bo amigo meu. Sempre tiven moi boas relacións coa clerigalla. (...)

 Cando máis tarde Xosefa descubriu a capa enriba dos ombreiros do reverendo, tiven que lle dicir que eu mesmo lla mercara ó mozo, dándolle cinco pesos a conta e prometendo entregarlle o resto á volta doutra viaxe, até completa-lo total pactado, porque este tipo de capas non se estilaba no país onde o levara e alí non a precisaba, co que case que lle fixera un favor.”

Conde, Alfredo.  Romasanta. Memorias incertas do home lobo. Ed. Sotelo Blanco. 2004. páx. 65-66

José Pazos

Nado en abril de 1829, era fillo de Josefa e sobriño de Manuela e Benita. Vivía en Castro de Laza.

 Morre o 16 de outubro de 1850, á idade de 20 anos, nas Gorvias. Tras recibir uns meses antes carta das súas tías onde novamente contan o ben que lles vai en Santander decide partir un 12 de outubro de 1850 (o fiscal Luciano de la Bastida fala do 12 de novembro) na compaña de Romasanta. En Camba, a localidade máis alta das terras de Laza serán vistos uns días despois. Nada máis se volverá saber.

Antonia Bonita

“Antonia de Rebordechao, Antonia Vianesa, Antonia Bonita, Antonia desquerida, desbotada, ninguén te quere e eu son quen te coida, quen te aloumiña. Mira para min e creme, cando digo que son máis parecido a ti do que ti mesma, que te quero con toda a equipaxe de ósos que levas, as dúas nenas e ti. Catro fluxos compasados de sangue cando a lúa está ben alta.”

Pedreira, Emma. Besta do seu sangue. Ed. Xerais. 2018. Páx. 73

Antonia Rúa Carneiro e a súa filla Peregrina

Antonia Rúa tiña mellor situación económica que as anteriores vítimas xa que herdara ben. O 6 de xullo de 1845 morre Benita Caneiro, a nai de Antonia e Josefa, deixándolle todo a elas como recolle o libro de defuncións da parroquia de Rebordechao. Serán taxados en 600 reais cando sexan comprados por Romasanta antes da partida. Serán as súas terras nas que traballe Manuel Blanco ata que teña que fuxir de Rebordechao.

Partida de defunción da nai de Antonia. Fonte: -Domínguez, José e Bustillo Roberto. Romasanta: Historia y leyenda. (Nuevos estudios, nuevos misterios) Ed. Auria. Ourense, 2012. Páxs. 223+CD

A novidade neste caso é que parece que o destino final era bastante máis preto, Ourense, aínda que tamén con bo amo e en boa casa. En definitiva, unha vida bastante mellor que a que levaba en Rebordechao. Tres días despois do Domingo de Ramos de 1850 parten os tres cara o novo destino. Romasanta, Antonia e a súa filla Peregrina. A filla maior, María, quedará cos seus tíos. Será no bosque denominado As Gorvias entre Rebordechao, e Gabín e Fondoso.

Antonia Rúa Caneiro nacera o 7 de xuño de 1813 en Rebordechao. Era filla de Crisanto e Benita. Tiña unha irmá, Josefa, casada en Rebordechao con Lino González.

A súa primeira filla, María Dolores, tívoa con 26 anos. Peregrina naceu en 1847, cando andaba sobre os 34.

Antonia Rúa Carneiro e a súa filla Peregrina (I)

Asasinadas nas Gorvias.

Antonia Rúa e Manuela Blanco eran comadres, o que implicaba unha intensa relación familiar. Romasanta e Antonia coñécense en Rebordechao, onde manteñen unha relación sentimental a partir de finais do 46 ou principios do 47. Parece ser que en distintas ocasións falaran de plans de voda. Antonia Rúa, coñecida como “A Vienesa”, nada en Rebordechao en xuño de 1813, catro anos máis nova ca Romasanta, cando se coñecen apenas pasa dos trinta. Era solteira e nai de dúas fillas. Podería ser que unha delas, María, fose de Romasanta. Aínda que pola data de nacemento desta, ala por 1839, parece pouco probable. A outra chamábase Peregrina.

Partida de Bautismo da Vienesa.
Fonte: -Domínguez, José e Bustillo Roberto. Romasanta: Historia y leyenda. (Nuevos estudios, nuevos misterios) Ed. Auria. Ourense, 2012. Páxs. 223+CD

Os mesmos nomes

“De Bieita e Xosefa dei tan boa conta como de Manuela. E dos corpos do dos seus fillos, Francisco e Xosé, que levaban os mesmos nomes que os seus respectivos tíos, fixen os mesmos anacos que xa fixera co de Petronila. É doado facelo, o costume axuda moito. Ademais, os membros dunha mesma familia semellan todos cortados polo mesmo patrón. (...)

 Matei a Bieita e mailo seu fillo no Corgo do Boi. (...)

 Bieita e Francisco vivían en Soutelo Verde, no concello de Laza, unha xornada andando dende Rebordechao, se un non se apura, pois hai que abeira-la lagoa e iso leva sempre máis tempo do que un pensa.”

Conde, Alfredo.  Romasanta. Memorias incertas do home lobo. Ed. Sotelo Blanco. 2004. páx. 60

Deito leite a chorros polo peito

“Eu non sei nada, certo, Benita, e ti tampouco. (...)

 E que agora, por baixo da camisa, Benita, deito leite a chorros polo peito e por iso hoxe non quero nada contigo. Por se me oles, sabes, presentes. Ves.”

Pedreira, Emma. Besta do seu sangue. Ed. Xerais. 2018. Páx. 70

Un matorral que divide un arroyo

“Llevado el reo al punto denominado Corgo do Boy, como designado por él mismo, manifestó que en un matorral que divide un arroyo, y su parte superior, fuera donde matara a Benita García y á su hijo Francisco.”

A causa contra Manuel Blanco “O home lobo”. (Expediente xudicial da Audiencia Territorial da Coruña). Xunta de Galicia, 2014. páx. 17 da Reseña.

O burro

“Pero Bieita non lle fixo caso ningún e obrigou a Barbara a regresar a Rebordechao, levando con ela o burro que a transportara a ela até Tansirelos, cerca xa das Arrúas, co que me evitou a min unha ganancia, é certo, pero tamén un inconveniente, o que moito lle agradecín sen máis que recorda-lo accidente tido coa mula de Petronila.”

Conde, Alfredo.  Romasanta. Memorias incertas do home lobo. Ed. Sotelo Blanco. 2004. páx. 60

Benita García e o seu fillo Francisco (II)

Non tardaría demasiados días en regresar Manuel Blanco Romasanta polas terras de San Mamede presumindo do ben que quedara colocada Benita, e o seu fillo, que seica xa comezaba a estudar para avogado –con tan só 9 anos-. Ademais a Manuela tocáralle a lotería.

Era tanta a confianza do tendeiro, sempre reforzada con supostas cartas que as irmáns García Blanco enviaban ao resto da familia, que comezou a cometer algúns erros como o de vender nas proximidades de Montederramo algunhas prendas que foran propiedade da Benita e que foron recoñecidas por algunha veciña.

Benita García e o seu fillo Francisco (I)

Asasinados no Corgo do Boi.

Nacida o 6 de maio de 1813 en Castro (Laza). Irmá de Manuela e Xosefa. Tiña un fillo chamado Francisco, que figura como fillo de nai solteira, e que ten cando conta con 24 anos. Francisco nace o 13 de xuño de 1837 en Castro de Laza. Cando morre conta tan só con 9 anos.

Casa posteriormente con Francisco Núñez Somoza, pasando a residir a Souteloverde, de onde era natural o seu home.  Aínda que o matrimonio non parece irlle moi ben ela seguirá vivindo entre Soutelo e Castro, onde residen os seus pais.

Benita era a máis pobre de todas as irmás, polo que non dubidará en insistirlle a Manuel en que tamén a leve a ela a Santander. Menos de medio ano transcorrera, algunha carta de Manuela que Romasanta trouxera, a posibilidade de ir traballar tamén a casa dun cura, e a proximidade desta do lugar onde traballaba a súa irmá fixeron que resultase moi apetecible a aventura de marchar tan lonxe da súa terra.

Benita, con case 34 anos, non tiña ningunha propiedade (nin gando, nin casa, nin terras) apenas a pouca roupa que levaría con ela. O 12 de marzo de 1847 quedaron de verse nas Arrúas, entre A Alberguería e Prado, xa que Romasanta partiría de Rebordechao, e Benita desde Castro.  Inicialmente Bárbara García Blanco, irmá de Benita acompañounos cun asno ata o punto de encontro, regresando logo a Castro. Ese mesmo día, como moito ao seguinte, na matogueira chamada Corgo do Boi matouna a ela e ao seu fillo Francisco.

O gume do seu coitelo

“Atopeina no Souto de Redondela, case que no mesmo lugar no que morrera Petronila. Ó ve-la alporizada e interrogativa expresión do seu rostro, solicitando aclaracións pola ausencia da súa filla, expliqueille a Manuela que a deixara na casa dun cura de Santander, o que era tanto como lle dicir aí ó lado, pois mal sabía ela onde quedaba tal e arredada provincia. Simulou crerme, pero ben me decatei de que me mentía. (...)

 Pero ó observar de novo a incredulidade asomando no seu rostro souben que tiña que matala alí mesmo, sen moito tardar. Ó adquirir tal consciencia non fun quen de me reprimir e deille unha boa puñada que bateu con ela no chan. Saltei da besta deseguido, pero ela xa se repuxera do golpe que levara e agardaba por min en pé, esgrimindo un coitelo de cociña. (...)

 Fomos a rolos polo chan e evitei o gume do seu coitelo en dúas ocasións, até que acadou ferirme con el no dorso da man. Entón collín unha pedra do chan e golpeeina na cabeza. Creo que lla fendín. Aínda inconsciente, espina. Fíxeno á présa, antes de que o sangue manchara as súas roupas, estragándoas, e, logo de me espir eu, degoleina co seu propio coitelo e fixen co seu corpo o mesmo que fixera co da súa filla; coa única diferenza de que, se os restos dos daquela os ciscara polo paso dos lobos da Mallada, os de Manuela espalleinos ó longo do paso chamado da Mallada Vella, próximos os dous ó Souto de Redondela.”

Conde, Alfredo.  Romasanta. Memorias incertas do home lobo. Ed. Sotelo Blanco. 2004. páx. 58-59

Coa luz do luscofusco

“Manuela era fermosa, estaba soa e eu quixen o mellor para ela, tamén para Petronila, a súa filla. As dúas vivían en Rebordechao, ó pé mesmo do monte de San Mamede, nunha aldeíña que se asenta sobre unha caeira pina orientada de xeito que o sol poida quentala durante as poucas horas dos escasos días nos que acerta a lucir a través dos fríos días do inverno, cando consegue traspasa-lo mesto manto das nubes, ou nas non moitas ocasións nas que estas se arredan ou non acadan a se situar enriba das terras altas que rodean a lagoa. Eu pasaba a miúdo por alí.

 Empecei por me quedar a durmir con Manuela algunhas das noites dun verán nas que moito parei en Rebordechao. Adoitaba chegar coa luz do luscofusco, case que ó amparo da noite, e decidíame decontado a cortexala. Así, sen esforzo abondo, obtiña pracer e cama gratis, cea abondosa.”

Conde, Alfredo.  Romasanta. Memorias incertas do home lobo. Ed. Sotelo Blanco. 2004. páx. 47

Tan feliz

“Fun tan feliz, cegueime tanto pola bonanza mercantil que comezou a nos envolver, que non tardei en aceptar que puidese ser ela quen se desprazase no meu lugar para vender algunhas das miñas mercancías ou para concluír certas transaccións, servindo así ó meu ansiado soño de ampliación no negocio de compra e venda de roupas e doutros obxectos usados. Até xuraría ter sido eu quen insinuou primeiro tal oportunidade gloriosa. Con iso creo dicilo todo.”

Conde, Alfredo.  Romasanta. Memorias incertas do home lobo. Ed. Sotelo Blanco. 2004. páx. 49

Disposto a consolala

“Coido, douno por certo, que tras das deles estaba a resoa-la voz de Bárbara, a irmá máis pequena de Manuela, tamén a máis fermosa e brava. A que a min me fai cismar en se haberá familias tocadas pola graza.  Foi ela quen recuperou, unha por unha, tódalas pezas de roupa das súas irmás maiores, ela quen mellor reconstruíu a miña historia. Nunca souben se me odiaba ou se agardaba de min o que eu xa comezara a darlle a Manuela cando souben que vivía como unha viúva inconsolable, pero daquela só vivía separada de Pascual Merello Merello N. e presenteime onda ela disposto a consolala.”

Conde, Alfredo.  Romasanta. Memorias incertas do home lobo. Ed. Sotelo Blanco. 2004. páx. 46

Manuela García Blanco (II)

As irmás García Blanco eran fillas de Vicente García e Rosa Blanco. Manuela, Benita e Josefa, todas elas asasinadas por Romasanta. Tiveron, polo menos, cinco irmáns máis: Bárbara, María, Francisco, José e Luís.

Manuela participará frecuentemente na venda ambulante que fai Romasanta, recorrendo en múltiples ocasións xunto a súa filla Petra os pobos máis próximos.

Manuela chegou a saír a vender ela soa polo que en outono de 1846 Manuel quedará encargado da vixiancia da filla como tería sucedido a miúdo. Cando regresa e non atopa a súa filla Romasanta xustifícase dicindo que xa a enviou a Santander a servir cun cura como tiñan falado recentemente que farían. Unha semana despois decide Manuela tomar o mesmo camiño que a súa filla en busca tamén dunha mellor vida. Será nun lugar próximo ao bosque da Redondela, próximo ao camiño que une Rebordechao con Gabín, Fontedoso e Mazaira, xa en Montederramo.

Manuela García Blanco (I)

Segunda vítima. Asasinada no bosque da Redondela en outono de 1846.

Romasanta e Manuela coñécense en Rebordechao, onde manteñen unha relación sentimental. Pode ser que a esa altura viviran xuntos.  Manuela García Blanco, natural de Castro de Laza, nacera o 17 de decembro de 1799. Era case dez anos máis vella ca el, e cando se coñecen xa conta con máis de corenta anos.

Estivo casada inicialmente cun tal Pascual ( Merello ou N. segundo distintas versións). Non debeu durar demasiado o matrimonio. Tiveron unha filla, Petra, a primeira das vítimas de Romasanta. Arredor de 1838 casa novamente en Sta María de Rebordechao con Pascual Gómez. Tampouco durará demasiado este matrimonio.

Amonestacións da voda de Manuela con Pascual Gómez.
 Fonte: -Domínguez, José e Bustillo Roberto. Romasanta: Historia y leyenda. (Nuevos estudios, nuevos misterios) Ed. Auria. Ourense, 2012. Páxs. 223+CD.

Ás carranchapernas

“Mentres Manuela se desprazaba a Paredes de Caldelas, Petronila, a súa filla, quedou ó meu cargo e os dous xuntos iniciámo-la ruta que, de non ter mediado outras circunstancias, nos tería levado a Portugal (...).

 Ó chegar cerca do Souto da Redondela, un bosque que hai preto de Montederramo, Petra, como así tamén me gustaba a min chamala, arredouse para se agachar tras dunhas xestas medradas nos lindes do souto de castiñeiros. Ó pouco oín como mexaba. O chorro do seu mexo estaba a bater, sen dúbida, contra a frouma enxoita ou contra unha lata vella, contra algo sólido, non o sei ben, non o recordo; en todo caso, podería estar caendo mesmo sobre a auga dun pequeno regueiro que por alí baixa. Imaxinala ás carranchapernas sobre o aire excitoume tanto que non souben,  nin quixen, reprimirme. Por iso me acheguei con extremado sixilo e sorprendina coa miña espida presenza antes de que dera rematado. (...)

 Petra tiña catorce anos e era fermosa e branca coma a súa nai. (...)

 Mateina alí mesmo, afogándoa coas miñas mans, logo espina e posuína. Máis tarde gardei as súas roupas para as vender posteriormente, como xa fixera tantas veces, e, logo, cunha subela de zapateiro, denudei o seu corpo, espíndoo da velaíña cobertura que o envolvía, aquela pel tersa e branca, esfoleino, se se prefire, e extraín a estremecida e aínda palpitante graxa que tanto valoran algúns portugueses para completa-los seus ritos, e algunhas portuguesas para se enxaboar durante as súas máis intensas ablucións e darlles ás súas peles unhas delicadas tersuras que ningún outro tipo de xabón lles proporciona.”

Conde, Alfredo.  Romasanta. Memorias incertas do home lobo. Ed. Sotelo Blanco. 2004. páx. 53-54

Nena linda e sabia e rideira

“Manuela chámase como a min me chamaran nun principio, como se me chama a de dentro. (...) A filliña, a Petronila, Petra que lle chama ela, faille de espello e de lembranza do pasado, así era, mira ti, así era eu aos seus mesmos anos, que fresca, que doada de enganar, que espanto. E Petriña é nena linda e sabia e rideira pero nena ao cabo, e aí dentro desa cousa xa van todos os perigos.”

Pedreira, Emma. Besta do seu sangue. Ed. Xerais. 2018. Páx. 52

Petronila

Petronila. Primeira vítima de Manuel Blanco Romasanta. Asasinada no bosque de Malladavella da Redondela.

Naceu nos primeiros anos da década dos trinta. Filla do primeiro matrimonio de Manuela García Blanco. Morre en outono de 1846, polo que tiña sobre 14-15 anos. Vive en Rebordechao coa súa nai e Manuel Blanco Romasanta.

Medo do home dos untos

“Pois verá, seica faltan das súas casas desde hai ben de días, a Manuela e a Benita, e que levaron con elas os fillos. Que a Petriña foi a que marchou primeiro e que están todos os catro colocados moi ben a traballar en Santander, na casa de curas ricos que miran moito por eles. Que non volven.

 Pois eu o que creo é que marcharon porque teñen medo do home dos untos, que disque andan pola serra uns criminais portugueses que matan as mulleres novas e lles sacan a graxa do corpo para facer xabóns para as ricachas da cidade e que por non teren elas homes que as abeiren marcharon por non andar elas e os tenros fillos tentando a súa sorte polos camiños adiante.

 E mesmo venderon casas e leiras e algún animal e mesmo roupa de avío, iso é que marchan sen afán de volver.

 Pois eu seille de ben que Manuel o Tendeiro botou unha man aos catro para iren pasando de aquí a Asturias e de alí a Santander e que ha volver polo resto de irmás e xuntalas todas. Quen nos dese a nós.”

Pedreira, Emma. Besta do seu sangue. Ed. Xerais. 2018. Páx. 72

Asasinados/as (II)

Nº	DATA	LUGAR	VÍTIMA	IDADE	VÍNCULO/OUTROS
1	Outono 1846	A Redondela (bosque)	Petronila “Petra”	14-15	Vivía con Romasanta xunto a súa nai Manuela. Asasinada aproveitando uns días de ausencia da nai.
2	Outono 1846 (unha semana despois aproxim.)	A Redondela (bosque)	Manuela García Blanco	46	Vivía con Romasanta xunto a súa filla. Asasinada tras regresar a súa casa e non atopar a súa filla.
3 4	Marzo 1847	Corgo do Boi	Benita García Blanco e o seu fillo Francisco	33 9/10	Irmá e sobriño de Manuela.
TRES ANOS SEN ACTIVIDADE CRIMINAL
5 6	Marzo 1850 (día seguinte ao domingo de Ramos)	As Gorvias (bosque)	Antonia Rúa e a súa filla Peregrina	36/37 3	Posible relación sentimental. Humilde, pero con máis patrimonio que as anteriores, por herencia da súa nai
7	16 Outubro 1850	As Gorvias (bosque)	José Pazos	20/21	Sobriño de Manuela e Benita. Fillo de Josefa.
8	2 Xaneiro 1851	As Gorvias (bosque)	Josefa García Blanco	39? 50?	Nai de José e irmá de Manuela e Benita. Mellor dotada economicamente que as primeiras vítimas.
9	Xuño 1851	A Redondela (bosque)	Mª Dolores Rúa	12	Filla de Antonia. Antes de desaparecer vívía con Romasanta.

Asasinados/as

Petra e a súa nai Manuela García Blanco foron as primeiras en emprender a marcha. Foi no outono de 1846. A rapaza tiña 15 anos, a súa nai 47 e Romasanta 36.

Benita, a irmá de Manuela, é a seguinte en probar fortuna tras a boa vida que, ao parecer, leva en Santander a súa irmá. Non tarda en probar ela fortuna en compaña do seu fillo Francisco. Era marzo de 1847, Benita tiña 34 anos e o seu fillo 10.

Tres anos pasaran ata o seguinte asasinato. Será Antonia Rúa, comadre de Manuela, e con quen Romasanta tamén mantivo algún tipo de idilio.  Será a finais de marzo ou principios de abril de 1850 cando marche xunto a súa filla Peregrina. Antonia ten 37 anos, tres menos que Romasanta, e Peregrina tan só tres.

José, sobriño de Manuela, que conta con 21 anos, será o seguinte en busca da cidade cántabra onde están dous dos seus primos xunto as súas tías.  Será en outubro de 1850 e neste caso emprenderán a viaxe desde Laza.

A  principios de xaneiro de 1851 será Josefa García, a nai de José, e irmá de Manuela e Benita, quen queira seguir os pasos que marca Romasanta. Era a maior de todas as vítimas, tiña 50 anos.

Do único caso frustrado que temos noticias é o de Manuel Fernández, coñecido como “Surtú”, sobriño político das García Blanco, que no mes de marzo do 51 ía emprender viaxe, pero finalmente viuse abortado.

En xuño de 1951 Romasanta decide levar a Santander a María, filla de Antonia Rúa, de quen se sospeitaba puidera ser a súa filla, e que parece quedara baixa a súa custodia despois da marcha da nai, aínda que vivía cuns tíos. Contaba con doce anos.

As vítimas (II)

a) Asasinados/as.

-PETRONILA.

-MANUELA GARCÍA BLANCO

-BENITA GARCÍA BLANCO

-FRANCISCO

-ANTONIA RÚA CARNEIRO

-PEREGRINA

-JOSÉ PAZOS

-JOSEFA GARCÍA BLANCO

-MARÍA DOLORES RÚA

b) Viaxes truncadas.

-LUÍS GARCÍA BLANCO

-MANUEL FERNÁNDEZ "SURTÚ"

c) Atribuídas.

-MARÍA PÉREZ

-JOSEFA ARIAS

-MARÍA ANTONIA RODRÍGUEZ

-MANUEL FERREIRO

-VICENTE FERNÁNDEZ

-ANTONIO O FRADE

Entre pelouros e valgadas

“Andamos dúas xornadas, ela e mais eu, pola serra, sen que nada pase. Eu vou diante, detrás ela, a poucos pasos. Entre pelouros e valgadas, non paramos case en todo o día até chegarmos á miña matogueira. Entramos na fraga de Nescián. Chegamos para facer noite, tras do luscofusco, á Corga do Boi, un clareiro espido de seixo, chantado entre os vultos mestos e retortos das carballas centenarias. Unha espesa follaxe que a contada raiola do luar dá en atravesar malamente. Axiña facemos lume, unha boa fogueira para espaventar os bechos e a friaxe, que a noite refrescou abondo.  Xantamos do que levamos connosco, tomamos un grolo de viño.”

Ramón Caride. “Otsabilko 20.51”. En V.V.A.A. Contos do Sacaúntos. Romasanta, o criminal. Urco editora. 2016. páxs. 24.

As primeiras que matei

“As primeiras que matei foi Petra, filla de Manuela, e logo a ela mesma e a súa irmá Bieita co seu fillo Francisco, un neno moi bo. Antonia Rúa e Peregrina foron xuntas e non tiñan que ver coas outras dúas. Despois foi Xosé, fillo de Xosefa e Xosefa mesma.

 Logo tivo que ser María, filla tamén de Bieita e que quedara na miña casa. Pero hai máis. Porque os lobos, eu e Antonio e don Genaro, estabamos inchados de fame e forza, porque a lúa nos facía envorcallarnos polo chan e facernos feras, duplicábasenos o tamaño do espinazo, faciámonos sensibles a calquera cheiro, sabor ou ruído.”

Pedreira, Emma. Besta do seu sangue. Ed. Xerais. 2018. Páx. 89

As vítimas (I)

En menos de cinco ou seis anos nos que Manuel Blanco Romasanta viviu en Rebordechao, do 1945 ao 1951, foi o autor de polo menos nove homicidios. Dous homes e sete mulleres. Cinco persoas adultas e catro menores.

Todas as vítimas tiveron gañas de probar mellor fortuna en terras descoñecidas. Todos e todas desapareceron un día e nunca máis se volveu saber deles. Asasinados en distintos puntos dos camiños que levaban de Rebordechao a Montederramo, pola Serra de San Mamede: As Gorvias, A Redondela, Corgo do Boi. Sempre era a mesma historia: Romasanta as convencía para que marcharan a Santander a servir en casas de amos ricos que el coñecía. Previa venta das súas posesións el ofrecíase a acompañalos cara o seu novo e prometedor destino.

Os oficios IV

Despois da morte da súa muller, seguindo a outros irmáns seus (aínda que pode que fosen estes quen tomen o modelo de profesión de Manuel), dedícase á venta ambulante, recorrendo a provincia de Ourense, o norte de Portugal, terras de León e Castela, e probablemente, chegando nalgunha ocasión ate Santander. Entre os produtos que comercializa atópanse roupas e panos.  Sabemos que nalgunhas das tendas nas que se aprovisiona son a de Francisco Morais e un tal Sr. Domingo (na rúa Direita) en Chaves, e a de D. Miguel Sardo en Ponferrada (“casa Alonso y Sardo”). A de vendedor ambulante será a profesión a que  máis anos lle dedicara e que fará que domine os camiños do norte da península. Con frecuencia irá acompañado dunha mula ou un cabalo para pode transportar máis mercadoría.

Pouco despois de marchar de Regueiro comezou a rumorearse que asasinara en Castela un antigo criado do prior de San Pedro de Rocas, en Esgos. Durante o xuízo de Allariz negou telo matado, aínda que recoñeceu telo visto en ocasións por León e Asturias, con tenda de panos e outros xéneros. Chamábase Antonio o Frade.

Os oficios III

Os cordeiros adoitaban traballar en equipo de tres persoas. Elaboraban as cordas na aldea e logo vendíanas polas parroquias próximas e nas feiras, ou marchaban a Castela, a Estremadura e mesmo a Andalucía e confeccionaban as cordas nas casas dos clientes.

Mentres estivo casado parece que fundamentalmente exerceu de xastre, instalado nas terras de Esgos. Naquela época ese traballo non estaba considerado de homes, e non era demasiado ben considerado. Di Risco: “na consideración dos nosos peisanos, ven a ser cousa intermedia entre muller e home”.

"Cada bufariñeiro louba os seus alfinetes"

BUFARIÑEIRO:

 buhonero, quincallero, vendedor de bufariñas. No dicionario de Leandro Carré Alvarellos (1ª ed. 1926-31), no de José Ibáñez Fernández (1959), e no de X. L. Franco Grande (1972).