O ataúde agardaba

"Blanco Amor tamén fora para alí. Morrera en Vigo na madrugada do día 1 de decembro e o seu cadáver foi trasladado doce horas despois ao Hospital Provincial de Ourense. Pasou o día e a noite seguintes  nun corredor do depósito. Ás oito da mañá do día 2 foi trasladado a un dos negociados (do Concello) e, durante dúas horas, velouno unha improvisada garda de honra.

 Aquel negociado non era un bo sitio a pesar de prumaxes e galas. Houbo presións para levar o cadáver ao Salón de Honra (do Concello) e corrixir o desaire da noite pasada. "Nin siquera Risco ou Otero estiveron alí"- berraron algúns-. "Tampouco estiveron debaixo dun calendario agrario ou dun anuncio de Nitrato de Chile, nin tiveron a bendición  do capuchino dos pronósticos", ironizaron os máis cínicos.(...)

 "...ollábamos os movemento cada vez máis nerviosos na porta do Concello. A xente apiñábase e o ataúde ía saír dentro de moi pouco. (...) A caixa, ao lombo de voluntarios, viña envolta na bandeira galega e nas radicacións de rezos. O crego, o hisopo nunha man e os libros dos rezos na outra, tiraba do cortexo.

  Se é certo que cada un traballa por unha boa esquela e un bo enterro, EBA tiña fracasado. El mesmo -que obtivera os seus grandes triunfos de La Nación describindo enterros multitudinarios, o de Maciá, o da raíña Mª Cristina, o de Uriburu...- estaría decepcionado. Cáseque tres cuartos da praza.

  Bótamos a andar, cruzamos a Praza Maior. Seguíanos un can, o can dos enterros, chámanlle leria... Tivemos que agardar nas portas da igrexa de Sta Eufemia porque había outra función dentro. Ben, aquilo foi como o velatorio que EBA non tivera e serviu para discusións editoriais -dereitos de autor, edicións piratas, etc.- ou políticas. Por certo, aínda que preguntei, non estaban nin o Presidente da Xunta nin o da Academia Galega. O do presidente da Xunta era lóxico porque poucos días antes tivera dita aquilo de: "Os intelectuais galegos non son importantes", e non era cousa de se desdicir agora. En canto a García Sabell... ninguén sabía.

 Cincuenta metros máis abaixo a Praza Maior presentábase deserta. No Concello desmantelábase urxentemente o efímero túmulo; oíanse os golpes dos carpinteiros e ata as conversacións rutinarias. Dúas mulleres cargadas con candelabros e velóns, atravesaron diagonalmente a praza e desapareceron. No balcón principal, dous municipais, aliviados por fin dos uniformes de gala, fumaban moi contentos, e oían a musiquiña dunha frauta, que chegaba, xusto co ladrido dun can e unhas toses, dun piso fronteiro.

  O templo de San Francisco abríuse para nós por fin. Había máis de setenta naos, EBA oíra alí, no colo de Aurora Amor e coa irmá Xulia saloucando a carón dela, os incendiarios sermóns de xesuítas e mercedarios.  Parecidas palabras ían caer agora sobre el, porque un morre e xenera un gas: a oratoria. (...)

  Na porta do cemiterio de San Francisco había moita xente esta vez. O ataúde pasou entre os recén chegados e seguíu polo carreiro central. Xiramos á dereita, coa rixidez e o envaramento que un féretro -e non digamos un cadáver- comunica ao cortexo, ata dar coa modesta tumba aberta na terra. Nun lado a lauda, co nome da nai do escritor, Aurora, e dun irmán, Castor, "Capitán de Caballería". Aínda outro nome: Antonina.

  O ataúde agardaba. Despois dun momento de vacilación, o primeiro orador tomou a palabra. Falaron Ogando, V. Paz Andrade, J. Luís López Cid e Alonso Montero.

  Non moi lonxe e dominando o camposanto existe un cuartel de infantería. Un dos seus pavillóns corre ao longo do valado e interrompe nalgún punto indeterminado, entre enredadeiras e trepadeiras. Había algúns soldados no tellado, ben alleos ao acto que presidían; bebían gaseosa con viño e tomaban as once. E como eu, atraído quizás pola palidez da nosa virxe, fora achegándome ao valado, un dos soldados preguntoume a quen enterraban aqules señores. Díxenllo. Pasaron a botella de tinto duns aos outros.

-¿De que escribía?

-De borrachos e putos.

-Deus o teña na gloria.

-Amén.

 Nese momento o cortexo recuaba instintivamente, instinto defensivo dos asistentes ao ergueren os operarios os cadaleitos e suspendérennos das cordas. Logo reagrúpanse de novo e ata se inclinan imprudentemente sobre o tránsito do ataúde.

 O cura invocaba as axudas invisibles, o cadáver ás súas. O himno galego, que empezaron unha ou dúas voces, rematou co aburrido "memento" clerical.

 O ataúde baixou e un dos operarios botou a primeira paletada de terra, que para os sepultureiros é sempre como un exercicio de estilo. Logo cada un de nós bicou a terra e botámola enriba do ataúde. Quizais iso alivie algo."

Gonzalo Allegue, Eduardo Blanco Amor: diante dun xuíz ausente, ed. Nigra, Vigo, 1993, páxs.18 a 21