Polo si ou polo non

"Na casa xa sabían o conto. Resulta que o suceso afectaba a un veciño, a unha familia que vivía ó pasar a tasca de Raposo, entre o Ribeiriño e a Chabasqueria. O fillo do varrendeiro colgárase.

  -¡Mira ti que cousas!- exclamou a Tina-. Parece que foi onte cando festexou á filla no concurso de misses. (...)

  Polo si ou polo non, mentres guiaba o coche pola Ponte Vella fixen memoria do que sabía do defunto. Aquilino Cachafeiro pertencía a unha familia humilde..."

Bieito Iglesias, "Miss Ourense" en  miss Ourense, ed. Galaxia, Vigo, 1994, páx.39

Aquí mesmo

" -Veño de parte do xefe. Que se presente a el de contado. Parece que se armou unha de tres pares de ovos.

  -Pois con iso e unha galiña choca faste cunha larada de pitos. Estou de festa, dentro dun pedazo hai carreira de minicars na explanada da Estación, e á tardiña canta aquí mesmo, no palco de enfronte Manolito El Pescador. ¿Queres máis detalles do programa? ¿Vou traballar o día do Santiago? ¿Seica me fodes ou queres?

  -Págolle co mandado. Alá vostede e o comisario."

Bieito Iglesias, "Miss Ourense" en  miss Ourense, ed. Galaxia, Vigo, 1994, páx.38

Milagros en Maceda

" -¡Éche bo milagre que gañes! E non tes conta delas, ¡pero como amasas, chico!

  Deixei pasar as desculpas de malos pagadores e adiqueime a chascar a lingua e ponderar a calidade do café, por facelo rabear.

  -Milagros en Maceda. Aquí o que che hai é un café ben sabedeiro.

  -O primeiro millo é para os paxaros -retrucou o Maragato."

Bieito Iglesias, "Miss Ourense" en  miss Ourense, ed. Galaxia, Vigo, 1994, páx.38

Maioristas de alpiste

"Dirixinme a pé e andando ás Caldas, esporeado pola urxencia de atender o desafío do Maragato, que me agardaba coa baralla a punto no café Canedo. Parei só unha miguiña ante o portal da miña casa de solteiro. Na Troya había xolda. As forzas vivas do barrio, maioristas de alpiste, axiotistas do aceite e un propietario de autoescola, celebraban o patrón con festa de pote e discursos."

Bieito Iglesias, "Miss Ourense" en  miss Ourense, ed. Galaxia, Vigo, 1994, páx.37

Caterva familiar barulleira e famenta

"O que menos esperaba eu era traballar en plenas festas. A Tina metera no noso piso do Riberiño -a casa sindical que nos concederon por recomendación de don Jesús, párroco das Caldas- unha caterva familiar barulleira e famenta, que non voltaría á súa aldea da Limia ata roer o último óso dos dous años mercados por min para a ocasión. Vale Deus que a miña parentela tiña festa en Gustei e non quixo baixar á Ponte."

Bieito Iglesias, "Miss Ourense" en  miss Ourense, ed. Galaxia, Vigo, 1994, páx.37

As noites son das cabras do aire

"Ás tantas, apareceu por fin a Tina. Chameille cantas había. Unha vez que se vía fóra do lío, volvía á súa vida, ós tratos do Vilar, e a min que me desen por onde se enfían as agullas. Foime perdoada a desconfianza, achacable á incomodidade da vendaxe e á ferida que tiraba. Non tiña motivos para pensar mal. Esperara á noite para non coincidir cos meus amigos, dáballe apuro, e logo meteuse a ver unha película e fixéraselle tarde.

  -O doutor Zhivago. ¡Preciosa! ¡Se souperas o que chorei!

  -Ás mulleres píngavos o moco por menos de nada. O domingo que vén imos ó baile á Troya. A ver se saio de aquí a tempo.

  -A Troya está moi ben para pasar os domingos, pero logo hai que contar cos días soltos.

  -Nos días soltos... ¿que che parece un paseo á tardiña? Quizais unhas tapas no Eirociño.

  -¿E as noites?

  -As noites son das cabras do aire."

Bieito Iglesias, "Luanda" en  miss Ourense, ed. Galaxia, Vigo, 1994, páx.33-34

¡Qué partidazo!

"As visitas rodeaban de afecto ós doentes, e os doentes parecían encariñados cos seus achaques. A Tina non se presentou. Á tardiña veu o Maragato contarme do Trofeo de verán disputado no Couto:

  -¡Qué partidazo, Sindo! Empates ata case o final. A xente xa lle berraba ó negrito do Sevilla. ¡Chamizo, tizón, vaite cos monos!, porque o pillabán xoga como quere e volvía tola a nosa defensa. E coa mesma, Seara rouba un balón e pásallo ó Pataco; este canea a dous ou tres e lanza ó extremo esquerdo; centra Cortés a media altura; o Taboada dálle un couce ó aire, el se non é coa testa nada, é coxiño das dúas pernas, con tan boa sorte que despexa un defensa e rebota no Saltón. Nos trastes, pegoulle nos trastes. Dobrouse ragañando os dentes coa dor, pero o rebote entrou e o demais son contos."

Bieito Iglesias, "Luanda" en  miss Ourense, ed. Galaxia, Vigo, 1994, páx.32

E a quen as inventou

"-Verá, a ferida non me permite moitos trotes, ando cunha cura provisional. De feito, vou camiño do Hospital, hai un automóbil fóra agardando por min.

  -Claro, claro, ten que repoñerse. ¡Cóidemo, comisario! Déalle unhas vacacións, que as ten ben merecidas. Agora, se me desculpa debo seguir atendendo ós picariños. (...)

  -Non presuma tanto, baixe eses fumes. O seu sitio está máis luxado cós paus dun galiñeiro. Deus me libre de enzoufarme nese zudre. Chégame co fedor do meu despacho.

  -Ó nabo as medras. Algún que eu sei traballou toda a vida para facerse cunha casa na praia. Suspira por retirarse e bater os dentes na auga fria da Lanzada. En cambio o Tostão tórrase en Ipanema, leve o demo se non desfila cunha escola de samba no Carnaval. A vostede, amigo meu, mirar se o chaman para a procesión de Semana Santa. En canto a min, como aforre catro cadelas, marcho. Deixo o Santo Cristo, a Ponte, as Burgas e a quen as inventou."

Bieito Iglesias, "Luanda" en  miss Ourense, ed. Galaxia, Vigo, 1994, páx.32

¡Velaquí o gran home!

"-¡Velaquí o gran home! Quero felicitalo sinceramente, inspector Nespereira. Debían tomar exemplo máis de catro maulas. Cuns cantos funcionarios coma vostede, celosos do seu deber, o Réxime veríase libre de senvergonzas e aproveitados.

  Nada dixen, pero estaba por xogar algo co Maragato a que acertaba o próximo presidente do C. D. Ourense. E podía incluír na aposta a dirección da Caixa de Aforros. De alí a pouco, entrou no salón o meu xefe, cariacontecido e visiblemente amolado por terme saltado eu o escalafón, visitando ó Marqués antes de presentarme a el.

  -¡Ah, comisario!, ben me podía emprestar para a Deputación algún dos seus homes. Se todos son a metade de eficaces que o inspector, xa pode sentirse orgulloso."

Bieito Iglesias, "Luanda" en  miss Ourense, ed. Galaxia, Vigo, 1994, páx.31-32

Ó romper o día

"Ó romper o día, chamoume o meu amigo e transmitiume os parabéns do xefe, que estaba desexando felicitarme en persoa. Mesmo o Presidente da Deputación, o Marqués de Altamira se interesara por min, e quería coñecerme. Mandei a Tina ás Caldas polo meu mellor traxe e, cando me vin presentable, pedinlle que me levase ó Pazo da rúa do Progreso. O Marqués non recibía sen cita previa, e menos un sábado. Espetoumo na cara o celador da porta. (...) O Señor Presidente estaba no salón de actos entregando uns premios. (...) Os pais medraban unha cuarta, ó ver ós seus rebentos dirixirse á mesa presidencial e recoller un libro sobre a mellora da raza rubia galega nas granxas da Deputación xunto cun billete de mil pesetas."

Bieito Iglesias, "Luanda" en  miss Ourense, ed. Galaxia, Vigo, 1994, páx.31

Era preciso espilirse

"-Voou o paxaro. "DESFALCO EN LA CAJA. Su presidente y conocido industrial tostadero, así como dirigente deportivo del Club Deportivo Orense, huyó al Brasil, según ha podido saber nuestra redacción de fuentes bien informadas próximas al Gobierno Civil."

  Pasei a tarde dándolle voltas á miña situación. Era preciso espilirse. O xefe non sabía nada de min. Tal vez me dese por morto ou me fixese en Copacabana, apalpando mulatas co Tostão. Tiña que asomar a orella para ben ou para mal. Cando oín a sirena da Fundición Malingre, chamei á Tina e encargueille un mandado.

  -Vas a San Francisco, ó cuartel da Garda Civil, e preguntas por un tal Noguerol. Dáslle o meu nome."

Bieito Iglesias, "Luanda" en  miss Ourense, ed. Galaxia, Vigo, 1994, páx.29-30

Para unhas fregas

"Tireille un belisco ó brazo moreno, cando se achegou coa cunca fumegante, e non conseguín máis que unha reprimenda. Convencinme entón de que non micaría a carne nalgún tempo. Foi á praza por viandas e por dous litros de augardente que lle encarguei para unhas fregas. Volveu ó daren as doce vellas e traía novidades.

  -Merqueiche o periódico. Toma, vaite informando das noticias en canto termino de facer o xantar.

  -Catro mentiras. É preferible ler o Gaiteiro de Lugo, que fala só do semblante do tempo e das lúas, e non pon nada de sucesos dende a esgaravana que caeu pol San Bieito no ano da pera... ¡Oes!"

Bieito Iglesias, "Luanda" en  miss Ourense, ed. Galaxia, Vigo, 1994, páx.29

"Como un peregrino por el camino de la ilusión"

"Á noite asomámonos á xanela e vimos, de lonxe, o folión na Ponte. A lucería remontábase por riba dos edificios máis altos, e os estalos dos cubos e bombas de palenque ecoaban nos montes que rodean a cidade. Despois, Tina puxo a radio mentres fritía uns ovos. Cantaban os Tamara: "A Santiago voy, como un peregrino por el camino de la ilusión". Ó escurecer sempre me volvo melancólico, con máis razón nunha casa que estrañaba."

Bieito Iglesias, "Luanda" en  miss Ourense, ed. Galaxia, Vigo, 1994, páx.28

O moi conán

"E non sei tampouco como lles sentará ós xefes de Madrid o conto, se llo meteron no cu. Prohomes de Ourense, país irmán que precisa soldados para que os pretos non se manden mudar e Portugal non fique pequenito. ¡Ca, mal asunto!

  -Pero a vostede non lle vai nin lle vén. ¿Que quere? ¿Diñeiro?

  -Quero que o Ourense suba a segunda dunha vez, e con presidentes coma vostede... ¿Sabe por que o convidei precisamente aquí? Olle o río, esa auga escura. É o pozo Maimón, onde veñen parar e saen á cima os afogados. Todos os veráns dous ou tres bañeses afogan no río e terminan aquí o solago. ¿Comprende?

  O Tostão ergueuse e deixoume sen dicir palabra. Nin sequera pagou o xantar, o moi conán."

Bieito Iglesias, "Luanda" en  miss Ourense, ed. Galaxia, Vigo, 1994, páx.28

Aquí non se move unha palla

"Despedín á Tina, encomendándolle que pasase pola redacción de A Zarpa a comprobar en números vellos os goles marcados polo Saltón nas seis tempadas como titular do Club Deportivo Ourense. Axiña a chamaría eu con instruccións, segundo soprase o vento. Polo mes de Santiago aquí non se move unha palla, de maneira que o Tostao entendeu ben a que me refería."

Bieito Iglesias, "Luanda" en  miss Ourense, ed. Galaxia, Vigo, 1994, páx.27

Que me avolveran o estómago

"Era un farol, pero cando as cartas non dan hai que meterlle a falta envido. Cheguei mareado a Alongos, con pouca ansia de anguías, despois das revoltas de Reza que me avolveran o estómago. Apoiado na moza, subín á terraza do merendeiro e alí, petiscando uns pementos de Seixalvo, atopei a un Tostao con olleiras e pinta de non ter pegado ollo en varios días."

Bieito Iglesias, "Luanda" en  miss Ourense, ed. Galaxia, Vigo, 1994, páx.27

O morrión

"En fin, busca na guía o teléfono de Rivas Caridad R. e chama de parte dun amigo que quere falar dos negocios de Luanda. A colleita de café angolano comeuna toda o morrión, dille así, e que está convidado a unhas anguías no merendeiro de Alongos. Vas ter que conducir de novo, miña prenda, e ben que cho sinto polo meu Dauphine."

Bieito Iglesias, "Luanda" en  miss Ourense, ed. Galaxia, Vigo, 1994, páx.27

A sopicaldos

"-¿E agora que?- preguntou Tina, mentres me poñía un plancho de vinagre na fronte para enxugar a suor da febre.

  -Agora estou aquí entocado e a sopicaldos. Polo de pronto veñen aí as festas da Ponte, e xa se foderon os bailes. Son socio da Troya, vivo ó pé e nunca falto á troula dos domingos, para canto máis ás verbenas."

Bieito Iglesias, "Luanda" en  miss Ourense, ed. Galaxia, Vigo, 1994, páx.26

La fuga

"El detenido agredió a los agentes, arrebatándoles un arma con la que hizo fuego varias veces mientras emprendía la fuga por la ribera del Miño, detrás del Colegio de los Salesianos. Los policías repelieron la agresión, entablándose un tiroteo en el que el prófugo resultó muerto."

Bieito Iglesias, "Luanda" en  miss Ourense, ed. Galaxia, Vigo, 1994, páx.25-26

Enroscado no cocho

"Peguei un brinco, porque no meu barrio a churreira pasa os domingos, e o último que lembraba era a velada dun martes infausto, no que me rondara e case me sorprende a morte empoleirado no alto da Ponte de don Luís. Non me acordaba de máis nada (...) Explicoume que era xoves, e non día de precepto como temera, levaba un día coa súa noite enroscado no cocho coma unha cobra aterecida. Os churros estaban pasados, trouxéraos a víspora dunha cafetería do Parque. Nun quiosco do centro mercara tamén o número de A Zarpa que estaba enriba da cama."

Bieito Iglesias, "Luanda" en  miss Ourense, ed. Galaxia, Vigo, 1994, páx.25

Morrer de morte morrida

"Despois perdín o sentido. Por momentos despertaba a un doloroso duermevela, baqueteado polas revoltas que a Tina collía con volantazos bruscos, ata que rompeu o día, xa nos arrabaldos de Ourense. Subín a gatas as escaleiras escuras dunha casa mísera, que despois souben situada na Avenida de Portugal, e cando cheguei a unha cama dispúxenme a morrer en paz. Non sei polo que, teño a cisma de morrer de morte morrida, ben acochado no leito, e non en calquera esquina coma un can adoecido. Pero a cousa non foi por aí."

Bieito Iglesias, "Luanda" en  miss Ourense, ed. Galaxia, Vigo, 1994, páx.25

A lume de pallas

"Non lle din tempo a desconfiar, tal vez sabía que lle andaba enriba, así que puxen cara de noxo cando me convidou a subir ás pousadas lóbregas daquela rúa, e propuxen a cambio un hotel de postín na entrada de Celanova. Acreditou na existencia do motel durante un treito de estrada. Deixamos moi atrás a Valenzá, e a rota volvíase agreste. (...)  O parrafeo e as evasivas sosegárona inda un pedazo pero, en chegando a Celanova, tiven que confesarlle o destino da viaxe. Revolveuse cal fera enxaulada e ollou a porta pensando seguramente en tirarse, de modo que pisei a fondo e non parei ata a caseta da alfándega da Magdalena. (...) Fose portugués, tal como sostiñan os do tricornio, ou español, segundo dictame dos guardiñas, o ofidio barreuse por un toxal, e nós emulamos a súa prudente determinación largando cara a Lindoso a lume de pallas."

Bieito Iglesias, "Luanda" en  miss Ourense, ed. Galaxia, Vigo, 1994, páx.21-22

Espeteira de luxo

"Pola tarde había que render contas ó magnate, de modo que papei dúas costelas no Bar das Empresas Gómez, taberna e administración de coches de liña onde comen os padaos sabios da aldea, e, co bandullo farto, presenteime a tomar a lección. (...)

  Á mañá seguinte nin tan sequera tomei a parva co Maragato. Apresureime a despachar os asuntos de trámite encargados polo xefe e, á primeira hora da tarde, andaba xa escudriñando no Love Love e demais antros do Vilar. Din, por fin, co que buscaba no Suevia. Unha loira artificial con moito bucle e bambeo de cadeiras, espeteira de luxo e pernas descalcificadas."

Bieito Iglesias, "Luanda" en  miss Ourense, ed. Galaxia, Vigo, 1994, páx.20-21

Tildou de candonga

"E así foi que volvín ó Vilar antes do que pensaba. Metéuseme na cabeza que Ela, a que a nai do Morocho tildou de candonga, tiña que estar aquí. Era dar unha patada no ceo, pero un mozote que saiu de Wichita, teso, presumido e con cartos, acaba recalando neste andurrial. E nunca falta unha lista que lle poña o narigón.

  Entrei no Love Love coa garda erguida, coma un boxeador medrán, e anque non recibín embestidas físicas, si que me escornaron a honra canto quixeron. Era luns, día de escaso trafego e só dúas mulleres, xa vedrañas, permanecían ó pé do cañón.(...)

  -Ese muchacho está pola Cona Eléctrica."

Bieito Iglesias, "Luanda" en  miss Ourense, ed. Galaxia, Vigo, 1994, páx. 19

Pintaban xa as uvas

"Ò fin e ó cabo, estaban cansos de contemplar a outro ídolo do barrio, o Saltón, nos cromos das chocolatinas. O Morocho vivía cos seus pais e estes, nesas horas primeiras da mañá, andaban no vertedeiro municipal, apañando pitos. Quedaba a un paso, e fun procuralos a pé, seguindo un camiño entre viñas. Anque corría o mes de Santiago, pintaban xa as uvas. Na fochanca ourensá, as sestas adoecidas do verán obran eses prodixios."

Bieito Iglesias, "Luanda" en  miss Ourense, ed. Galaxia, Vigo, 1994, páx. 17

Un enxame de rapaces que axiña zunía

" Fixera un traballo excelente. Coma se lle cortase a lingua. Xa podía caerme polas rúas dos viños e tomar o taco das once. En lugar diso, sabe Deus por que, volvín polo fotingo e, coa ficha do detido na faldriqueira, arranquei cara á Ponte. Na cima do Vinteún pensei en virar e volver ó rego, pero amolábame a confianza do badoco nos Citranos e Menganos  que o respaldaban, así que seguín o indicador de Guizamonde e conducín ata as choupanas de Wichita. Nas rúas estreitas, por entre as casas escalazadas, inzaban os rapaces. Un enxame de rapaces que axiña zunía arredor do meu Delfín."

Bieito Iglesias, "Luanda" en  miss Ourense, ed. Galaxia, Vigo, 1994, páx. 16

¡lume no cano!

"-Eu estou cómodo na miña talla. Presume de amizades se queres, pero un sapo no piso dezasete da Torre segue sendo un sapo. De maneira que paraches na Gudiña e envorcaches a carrada. Velaí teñen Francia, ¿viron que prontiño chegamos? ¡Como anda o Barreiros! Agora paguen a segunda entrega e sorte. Nesas, unha parella de gardas dávos o alto. Ti e mailos portugueses azancoades pola restreba, e os cereixeiros ¡lume no cano! como na televisión."

Bieito Iglesias, "Luanda" en  miss Ourense, ed. Galaxia, Vigo, 1994, páx. 16

¡Hai que ser torda!

" -¿Pero con quen vas conversar mellor que comigo? Son moi afeccionado ó mundo do motor. ¿Falamos da freada baixando as Estivadas, ou quizais dun tema máis culto? ¿Que tal andas en xeografía? Seguro que un neno bonito coma ti foi moito á escola. Ensináronche por onde queda Francia, ¿va que si? Niso confiaban os portugueses, e resulta que confundes a Gudiña con Hendaia. ¡Hai que ser torda!"

Bieito Iglesias, "Luanda" en  miss Ourense, ed. Galaxia, Vigo, 1994, páx. 15

As angueiras da mañá

"Non tropecei con outros coñecidos, pero o paseo endeica a cadea púxome de bo humor. Foron quizais as leiteiras recorrendo os portais cos cacharros á cabeza, as mulleres batendo as alfombras nos corredores, un loro que me insultaba dende unha galería: "Mamado, mamado"; a disposición con que as xentes acometen as angueiras da mañá. A festa dourou pouco. Na porta do cárcere despedínme da cara amable da cidade, respirando o airiño perfumado que viña da rosaleda do Posío. Despois, entrei nuns calabozos que alcatreaban a balor e humidade."

Bieito Iglesias, "Luanda" en  miss Ourense, ed. Galaxia, Vigo, 1994, páx.15

A talanqueira foi gorda

"¡Portugueses enrebelados! Ben sabe que todo é máis olla, máis olla, e nada se saca en limpo. Xa os empaquetamos cara Entrimo.

  -Ben. Falarei entón co chofer.

  O caso era fácil, un informe por triplicado e a outra cousa. Fun andando cara ó cárcere. Nos xardíns do Padre Feijoo atopei ó Noguerol curando a pavesa da víspora.

  -Teño a cabeza coma un bombo, chacho. Botei a noite na timba de Ervedelo. A talanqueria foi gorda, pero desplumei a uns incautos. Tes que vir facer un pé ó julepe un día destes.

  -Esa dor de cabeza éche do tricornio. A ver cando vos cobren con gorra de perilla. Oes, vaia rebumbio que armastes cos portugueses. Vós estades para mallar nos borrachos e desfacer as festas, cona, ¿que é iso de interromper ó tráfico?"

Bieito Iglesias, "Luanda" en  miss Ourense, ed. Galaxia, Vigo, 1994, páx. 14-15